De Nationale Opera presenteert
Deze productie was te zien in juni 2008
LA COMMEDIA
Louis Andriessen
Filmopera in vijf delen
Teksten van Dante, Vondel e.a. en uit het Oude Testament
Wereldpremière 12 juni 2008, Koninklijk Theater Carré, Amsterdam
DEZE PRODUCTIE
Nieuwe productie
Première 12 juni 2008
Coproductie met het Holland Festival
Over de opera
Het nieuwste muziektheaterwerk van Louis Andriessen, waarvoor hij samenwerkt met filmregisseur Hal Hartley, is voornamelijk gebaseerd op Dantes Divina Commedia. In vijf ‘stadia’ ontvouwt zich een niet-lineaire vertelling, die ook geïnspireerd is door schilderijen van Jeroen Bosch. Het gelijktijdige bestaan van hemel, vagevuur en hel, de parallelliteit van verschillende scènes en het gebruik van filmische en theatrale middelen creëren de complexiteit waarmee Dantes grootse schepping recht gedaan kan worden. Hierbij moeten de gebeurtenissen op filmdoek en toneel (waaronder – onafhankelijk van elkaar en toch met elkaar verbonden – dans, gesproken taal, zang) toch vooral als reactie op Andriessens uitermate gevarieerde muziek worden gezien. En aan het slot bevinden we ons in het niets der eeuwigheid in gezelschap van Beatrice en de mopperpot Cacciaguida.
Het verhaal
Deel I – De Stad van Dis of:
Het Narrenschip
Geopend wordt met een Latijnse tekst uit het voorwerk van Das Narrenschiff, gevolgd door de zestiende-eeuwse wervingstekst voor het Gilde van de Blauwe Schuit. Beatrice verschijnt en vertelt over haar verzoek aan Vergilius om Dante te helpen op zijn weg door het hiernamaals. Een paar mannen in een boot zijn op weg naar Dis, de brandende stad in de Hel. Op het dak van de vlammende torens zien ze schreeuwende furiën. Tot slot loopt er iemand over het water. Dante besluit: ‘Ik wist zeker dat zij door de hemel gezonden was.’
Deel II – Racconto dall’Inferno
Dante vertelt een grappig verhaal over een van de opperduivels, die hem de weg wijst. Deze Malacoda geeft Dante een escorte van tien angstwekkende duivels. Terwijl ze voortsjokken door de hel, klinkt er een eigenaardige mars.
Deel III – Lucifer
Een lange instrumentale introductie brengt ons in de diepste verschrik-kingen van de Hel. Het koor beschrijft Lucifer.Tegen het eind verschijnt
Lucifer zelf. Hij is jaloers omdat God
de mens heeft geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis. Hij brult zijn wraakzucht uit en triomfeert.
Deel IV – De Tuin der Lusten
Dante ontmoet zijn overleden vriend Casella, een musicus. Hij zingt een
van Dantes prachtige sonnetten. Dante zingt een lied over een griezelige slang, die verjaagd wordt door grote vogels. Dante wordt over de rivier de Lethe geholpen en ziet een indrukwekkende optocht van grote schoonheid. Zij
wordt aangereden door een auto en sterft. Het koor zingt een tekst uit het Hooglied gewijd aan de Bruid van de Libanon.
Deel V – Luce Etterna
Na een onmerkbaar begin ontwikkelt zich een muzikaal licht, onderbroken door een brutaal kinderkoor dat een tekst uit het Requiem zingt. Beatrice vertelt dat dit het licht van de liefde is. Het geluid van een sterrenhemel verbindt de twee vrouwelijke solisten. Dante bezingt de hemellichamen en
de muziek der sferen. Zij wordt onderbroken door Cacciaguida, die zich beklaagt over de mensen in Florence. Het koor zingt, samen met Beatrice, over het licht van de eeuwigheid, dat
al het verdriet overstijgt.
Mirjam Zegers en Louis Andriessen
Team, Cast en Koor
- Muzikale leiding
- Reinbert de Leeuw
- Regie
- Hal Hartley
- Decor
- Paul Clay
- Kostuums
- Robby Duiveman
- Licht
- Scott Zielinski
- Electronische geluidsfragmenten
- Anke Brouwer
- Orkest
- Asko Ensemble en Schönberg Ensemble
- Vocaal ensemble
- Synergy Vocals
- Instudering vocaal ensemble
- Micaela Haslam
- Kinderkoor
- De Kickers
o.l.v. Jan Maarten Koeman
- Beatrice
- Claron McFadden
- Dante
- Cristina Zavalloni
- Lucifer/Cacciaguida
- Jeroen Willems
- Casella
- Marcel Beekman
- Acteurs in film
- Dick Addens, Inez Almeida, Andre Dongelmans, Luc van Esch, Christina Flick, Joop Kasteel, Iris Lantink, Armando Ruiz Martinez, Claron McFadden, Alejandra Nettel, Iete Rienks, Solomia Romaniuk, Natalie Smoor, Frank Stassen, Dion de Swart, Jeroen Willems, Cristina Zavalloni, Elly Zomer
ASKO | Schönberg Ensemble
Dit internationaal toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek voert in verschillende bezettingen muziek van de 20ste- en 21ste-eeuw uit. Deze muziek is niet alleen van grote, gevestigde namen maar ook van jongere componisten als Van der Aa, Padding, Roukens en Zuidam, en van de jongste generatie. Ook de grondleggers van de twintigste-eeuwse muziek komen bij het Asko|Schönberg ensemble ruimschoots aan bod: van Weill tot Schönberg en van Stravinsky tot Messiaen.
di 28 jan
Jörn Florian Fuchs, Deutschlandfunk
'Bei "La Commedia" verband sich nun Andriessens beständig aufgepeitschte Musik mit Hartleys eher ruhiger Personenführung. Im Zentrum stehen Dante (glänzend: Cristina Zavalloni), seine aus dem Totenreich zurückgekehrte Geliebte Beatrice (eindrücklich: Claron McFadden) und Luzifer (mal singend, mal sprechend - beides gut: Jeroen Willems). [...] Die Musik rast - teils elektronisch angereichert - durch den Raum, Strawinsky-Einsprengsel wechseln mit sattem Big-Band-Sound, italienischen Schlagerzitaten und einem tiefen Griff ins holländische Liedgut (selbiges interpretiert der vorzügliche Kinderchor De Kickers). Weil Andriessen auch noch schönste Bögen für Beatrice schreibt und Reinbert de Leeuw das Asko und Schönberg Ensemble sowie die Synergy Vocals exzellent dirigiert, wird der Abend ein echter Partyknaller.'
di 28 jan
Michael Davidson, Opera
‘From the start, I was constantly reminded of dreams. The film projections were usually in black and white but also in colour – as dreams are, of course. Due to the extraordinarily vital musical and visual presentation, none of the scenes outstayed its welcome. The big themes, love and hate, good and bad, were graced with poetry and humour. […] The occasional hints at other musical styles were not collage-like, but remained totally original. Despite the performance on June 16 being the fourth during a week (granted, the singers were amplified), everything had terrific energy. Reinbert de Leeuw was at his best, conducting the ASKO and Schönberg Ensembles, as well as London’s well-named chamber choir, the Syngergy Vocals. Cristina Zavalloni presented a magnetic Dante, Claron McFadden a brilliant Beatrice. Many of the film images were of Amsterdam, and walking home along the canals after this memorable spectacle made one realize what a dreamlike magic this city can exude.’
di 28 jan
Jürgen Otten, Opernwelt
‘Andriessens Musik – auch sie in zartfreier Analogie zum Geschehen in der “Divina commedia” gesetzt, somit vom hier und da geäußerten Vorwurf der Beliebigkeit freizusprechen und ein Amalgam aus höchst verschiedenen klanglichen und strukturellen Modellen – nimmt einen ähnlichen Weg. Die harten, in Synkopen gefassten, perkussiven Orchesterklänge, die noch zu Beginn dominieren, werden nach und nach sanfter, weicher harmonischer […] Reinbert de Leeuw dirigiert diesen Prozess der zunehmenden Aufschnürung des rhythmischen Korsetts hin zum Leichtfüßigen, Lichthaften, Liedhaften – ein Prozess ist es, der sich nicht scheut […] Hartleys Bildsprache stellt sich diesem Kraftwerk der Gefühle nicht entgegen, behauptet aber eine eigene Energie, so dass die gewählte Genrebezeichnung “Filmoper” durchaus gerechtfertigt scheint.’
