23 weetjes over Luisa Casati
Ritratto draait om Luisa Casati, een soort Lady Gaga van de jaren 1920. Ze was al bij haar geboorte voorbestemd om ‘larger than life’ te worden. Van haar glamoureuze hoogtepunten tot haar tragische dieptepunten: het fenomeen Luisa Casati in 23 curieuze weetjes.
1. Een fabuleuze start
Casati begon haar leven allesbehalve bescheiden. Ze werd in de modestad Milaan geboren op 23 januari 1881 en haar vader was Alberto Amman, een graaf aan het hof van Koning Umberto I van Italië.
2. Wees
Alle rijkdom heeft Luisa echter niet voor de nodige ellende behoed. Haar moeder overleed toen zij slechts 13 jaar oud was en haar vader volgde twee jaar daarna. Luisa bleef met haar oudere zus Francesca als wees achter.
3. Erfgenaam
Toch had dit drama ook een positieve kant. Vaderlief liet zijn dochters achter met een flinke som geld, en Luisa en Francesca waren nu de rijkste en meest begeerlijke vrouwen van heel Italië.
4. ‘Een hoofd als een dolk’
Al op jonge leeftijd was Luisa een opvallende persoonlijkheid in het Milanese sociale leven, niet altijd in positieve zin. Ze werd beschreven als “uitzonderlijk groot, met een hoofd in de vorm van een dolk en een klein, verwilderd gezicht.”
5. Groene ogen
Haar donkergroene ogen waren Casati’s meest sprekende uiterlijke kenmerk. Casati accentueerde ze met nepwimpers, oogpotlood en — zo gaat het gerucht — een nog veel gevaarlijker middeltje. Bronnen stellen dat zij haar pupillen regelmatig verwijdde met giftige belladonna.
6. Gewilde vrijgezel
De steenrijke Luisa werd geacht een geschikte man te vinden. In 1900 trouwde ze op 19-jarige leeftijd met markies Camillo Casati Stampa di Soncino. Ze raakte al snel op hem uitgekeken. Na de geboorte van hun kind gingen de twee al snel apart wonen. Toch bleven ze getrouwd tot Camillo’s dood in 1946.
7. Gabriele D’Annunzio
Casati ging een affaire aan met de knappe schrijver (en ervaren minnaar) Gabriele D’Annunzio. Vol van passie, intens, extravagant: D’Annunzio was alles wat Camillo niet was.
8. Fictie?
Net als veel andere schrijvers voor én na hem, verwerkte D’Annunzio Casati in zijn werk. In zijn novelle Misschien wel, misschien niet beschrijft hij het personage Isabella Inghirami, dat Casati’s donkere allure weerspiegelt.
9. Gouden bladeren
Casati werd snel beroemd in heel Europa om meer dan slechts haar schoonheid. Duistere geruchten deden de ronde over haar excentrieke, extravagante gedrag. Zo zou ze haar bedienden naakt rond laten lopen, terwijl zij haar voorzagen in haar behoeften. Een aantal tactisch geplaatste gouden bladeren waren het enige dat zij droegen.
10. Wassen figuren
Een ander sterk verhaal over Casati’s privéleven is dat ze op de stoelen rond haar dinertafel wassen poppen liet plaatsnemen. In deze wassen figuren zou, zo werd verteld, de as van haar ex-geliefden verwerkt zijn.
11. Dubbelzien
Tijdens haar sfeervolle, kaarsverlichte diners zat Casati naast een van was gemaakte replica van haarzelf, waarmee ze haar gasten in verwarring bracht: wie was de echte Casati?
12. Exotische dieren
Casati hield van exotische dieren. Ze had er verschillende in haar bezit. Witte pauwen waren haar kroonjuwelen. Ze richtte de vogels af, zodat zij op haar vensterbank bleven zitten en zichzelf toonden aan gasten en andere voorbijgangers. Ook had ze albino merels, die zij in verschillende kleuren schilderde naar gelang het thema van haar uitbundige feestjes. Ze stond daarnaast bekend om haar nachtelijke wandelingen met twee luipaarden aan haar zijde en verscheen eens op een feest met een levende, doch gedrogeerde, boa constrictor om haar nek.
13. Glazen bol
Casati zocht op verschillende manieren naar spiritualiteit. Verhalen gaan dat zij nooit ergens naartoe ging zonder haar glazen bol.
14. Onsterfelijkheid
Europese kunstenaars raakten geobsedeerd door Casati, en artiesten als Kees van Dongen en Man Ray wilden haar afbeelden om een glimp van haar essentie vast te leggen. Ze werd dé muze van de twintigste eeuw en ook zelf voedde zij die reputatie: regelmatig betaalde zij voor haar eigen portretten, die zij zag als een bijdrage aan haar eigen onsterfelijkheid.
15. Markiezin Medusa
Op een dag, toen ze door Man Ray geportretteerd werd, kon Casati maar niet stilzitten. Het resulteerde in een, volgens de beroemde fotograaf, ‘surrealistische versie van Medusa’. De foto werd haar lievelingswerk en is nu een van de bekendste afbeeldingen van haar.
16. Palazzo
Casati’s palazzo in Venetië was een plek van rijkdom en schandaal. In de woning, waar verschillende maskerades en tuinfeestjes werden georganiseerd, is vandaag de dag het Guggenheim Museum gevestigd.
17. Onder stroom
Casati hield ervan om rond te lopen in opvallende kleding. Vaak liet ze de pronkstukken ontwerpen door kostuumontwerpers van Les Ballets Russes. Op een dag, toen ze wel een heel bijzondere jurk droeg die bestond uit honderden kleine gloeilampjes, werd zij door een technisch mankement onder stroom gezet.
18. Een levend kunstwerk
De feestjes die Casati organiseerde waren in feite een soort gechoreografeerde performances, waar de crème de la crème van de Europese kunstwereld bijeenkwam. Casati was zich bewust van haar positie in de gemeenschap en wilde een ‘levend kunstwerk’ worden.
19. Enorme schuld
Casati’s buitensporige uitgaven en de economische depressie van de jaren ‘30 zorgde voor een enorme schuld van 25 miljoen dollar. Zelfs voor Casati een onmogelijk bedrag om af te betalen. Haar bezittingen werden geveild. Niemand minder dan Coco Chanel was aanwezig op de veiling.
20. Aftakeling
Na haar faillissement woonde Casati in een klein appartement in Londen. Regelmatig zocht ze bij het vuilnis naar veren of ander materiaal om haar outfit op te leuken. In dit stadium van haar leven schuwde ze elke vorm van belangstelling en bedekte zij haar gezicht wanneer er foto’s werden gemaakt.
21. Inspiratie
Ondanks haar tragische ondergang bleef Casati voor velen een inspiratie. Het modelabel ‘Marchesa’ is naar ‘Marchesa Casati’ vernoemd en veel andere modemerken nemen Casati’s extravagantie als inspiratiebron voor menig kledingstuk en -lijn.
22. Een afscheid in stijl
In de zomer van 1957 overleed Luisa Casati op 76-jarige leeftijd aan een beroerte. Vlak na haar dood deed een van Casati’s beste vrienden iets macabers. Hij ging in haar appartement op zoek naar haar Pekinese hondje en een paar nepwimpers, zodat zij hiermee begraven kon worden.
23. Grafsteen
Helaas was de laatste publieke uiting van Casati’s bestaan niet foutloos: op haar grafsteen werd haar naam verkeerd gespeld. Onder de naam ‘Louisa’ in plaats van ‘Luisa’ zal zij voor altijd rusten.
Dit artikel verscheen in het tijdschrift van De Nationale Opera Odeon.