Achter de schermen: het kostuum van de matador
In 2009 stond het creatieve team van Georges Bizets Carmen voor de uitdaging het toneel om te toveren tot een zo realistisch mogelijke stierenvechtersarena. Kostuumontwerper Falk Bauer gaf de kostuumafdeling van De Nationale Opera daarom de opdracht om in Spanje originele kostuums te laten maken. Met twee identieke kostuums voor de rol van Escamillo…
Tekst: Lune Visser
Jan-Willem Porringa, hoofd van het herenatelier van de opera, haalt het kostuum tevoorschijn uit een gestreepte kledingzak. Het is een pronkstuk: het overdadige goud, de bijzondere patronen en het traditionele handwerk maken het een schitterend geheel. “Op het moment dat een zanger dit kostuum aantrekt, zit hij meteen in zijn rol. De Spaanse, mannelijke allure straalt van hem af en er is geen twijfel meer: dit is een echte stierenvechter. Dat is precies wat de kostuumontwerper wilde”, vertelt Jan-Willem.
Harnas
Niet alleen de details geven blijk van een imponerende matador; het stevige bovenstuk laat zien welk doel het kostuum eigenlijk dient: “Het pak wordt gemaakt om het lichaam te beschermen tegen een stier. Het jasje is daarom heel hard: het is echt een harnas, zodat stierenhoorns zich er niet zomaar een weg door kunnen boren. De mouwen zitten alleen losjes vast aan de bovenkant, om totale bewegingsvrijheid te geven. Aan de onderkant is dat wel anders: de broek is zo strak, dat je eerst een band aan de binnenkant vast moet maken, voordat je de knopen dicht kan doen.”
Strak in pak
Maar wat te doen bij de komende reprise in september, waarin een nieuwe solist Escamillo zal spelen? “Iemand vinden met precies dezelfde maten zou nooit lukken. Het pak is zo precies op de persoon gemaakt dat het alleen al bij het kleinste verschil in de bovenbenen niet meer zou passen. En dus moesten we nieuwe aanvragen plaatsen bij de maker in Spanje: voor precies dezelfde kostuums, maar dan in andere maten. Als een productie voor de tweede keer op het toneel komt, moet je namelijk zorgen dat het er precies zo uitziet als de eerste keer. Het is niet de bedoeling dat je het later zomaar even anders doet.”
Overdaad
“Waar mensen soms ‘less is more’ zeggen, geldt in het theater eigenlijk ‘the more the better’: een beetje goud is niet voldoende, je moet echt het hele pak volgooien. Dan sprankelt het. En het goud is natuurlijk voor de solist bestemd. De kleuren van de andere matadorkostuums verschillen van lichtblauw tot groen tot dieppaars.”
Gewond
Toch vertoont het gouden kostuum later in de opera ook wat rode tinten. Nadat hij onder het bloed komt te zitten, heeft Escamillo een nieuw pak nodig. Deze is in de ververij zo bewerkt, dat deze helemaal bebloed lijkt. Rosalinda Lourens, eerste verver, had in 2009 de eer om het kostuum onder handen te nemen. “Voordat ik met het verven begin, doe ik dan ook serieus onderzoek: aan de regisseur stel ik vragen als ‘Wat is er gebeurd? Is ‘ie op de hoorns genomen? Werd ‘ie ook van achter aangevallen?’ De oorzaak van de zogenaamde wond bepaalt natuurlijk hoe ik het bloed aan moet brengen.”
Bloederig klusje
En hoe je dan begint? “Eerst met een heel klein vlekje, en daarna ga je steeds verder. In 2009 hadden we nog niet het materiaal voor nepbloed dat we nu gebruiken, dus toen gebruikte ik gewoon rode textielverf met een extra glans erop. Je maakt die vlekken dan steeds groter en je verbindt ze met elkaar. Tijdens de repetities kom ik ook kijken en kan ik altijd nog bloed toevoegen; eraf gaat alleen niet.”