Be Opera XL: Ton Meijer maakt opera voor iedereen
Opera elitair? Voor Ton Meijer niet. In de voorstelling Be Opera XL neemt hij kinderen mee in zijn fascinatie voor opera, die al op jonge leeftijd ontstond. In dit interview vertelt hij hoe hij er als kind zijn eigen wereld in ontdekte: een wereld waarin hij kon schuilen en waarin hij zichzelf kon ontdekken.
Tekst: Ewout Ganzevoort
Meijer groeide op in de Amsterdamse wijk Tuindorp Oostzaan, waar hij naar eigen zeggen een slechte jeugd had. In Be Opera XL vertelt hij zijn verhaal: een op zichzelf aangewezen jongen ontdekt zijn grote liefde voor operamuziek. “Opera is altijd in mijn leven aanwezig geweest en heeft me vanaf het eerste moment diep geraakt. Toen ik vijf jaar oud was kreeg ik mijn eerste klassieke plaat, van de Zweedse tenor Jussi Björling. Ik luisterde vervolgens eigenlijk vooral Verdi en Puccini – en later draaide ik ook veel Tsjaikovski.” Met een lach: “Ik was nogal een melancholisch kind.”
‘Ik heb heel veel verdriet kunnen verwerken in opera’
Vanaf het eerste moment dat hij de stem van Jussi Björling uit de speakers hoorde schallen wist hij het zeker: “Ik dacht: ja, dit is het. Dit is mijn wereld, en mijn redding. Ik zocht troost, en die vond ik in muziek. Ik heb heel veel verdriet kunnen verwerken in opera. Daar zit zoveel drama in – ook al had ik als kind natuurlijk nog niet in de gaten waar die verhalen eigenlijk over gingen.” Hij werd geraakt door de muziek en maakte zijn eigen verhalen bij wat hij hoorde: “Zo hoorde ik Renata Tebaldi hartstochtelijk huilen in ‘Non piangere, Liù’ uit Turandot, en dan dacht ik: oh god, zij zit ergens in een kerker vast, en hij kan daar niet bij komen!” Het brengt een nostalgische glimlach op zijn gezicht. “Er zit zoveel in die muziek. Als je gevoelig bent voor drama pik je dat echt wel op.”
Drempels verlagen
Meijer was direct overtuigd van de diepe zeggingskracht van opera. “Ik geloof helemaal niet in het elitaire imago van opera. Opera is juist van iedereen. Ik ben een bakkerszoon, en ik ben óók gewoon altijd naar de opera gegaan.” Toch is er een drempel. “Het is belangrijk dat de liefde voor die muziek geboren wordt. Dan word je nieuwsgierig. Opera is al het goede bij elkaar. Als ik naar ballet ga, denk ik: waarom zingen ze niet? Bij toneel denk ik: waar zijn de aria’s? Voor mij is opera echt de ideale manier om een verhaal te vertellen.”
Het verlagen van de drempel van opera is altijd een belangrijke drijfveer geweest voor Meijer. “Ik ging als kind nooit naar het theater, dat gebeurde gewoon niet in Tuindorp Oostzaan. Later heb ik altijd gedacht: hoe kan ik dat voor kinderen zoals ik nu wél voor elkaar krijgen?” Afgelopen jaar ontving hij van de Gemeente Amsterdam de Andreaspenning voor zijn inspanningen op dat vlak, maar aan alles is duidelijk dat hij nog niet klaar is: de liefde voor opera is te groot. Meijer wil dat elk kind de kans krijgt om opera al op jonge leeftijd te ontdekken. Hoe de wereld eruit zou zien als dat bij iedereen zou lukken? “Ik was jaren geleden voor het eerst in de beroemde Arena di Verona. Voordat er nog maar een noot gespeeld werd was ik al diep ontroerd. Weet je waarom? Omdat ik voor het eerst in mijn leven in een stadion zat waar iedereen van hetzelfde hield als ik. Voetbalfans hebben dat iedere zondag, maar voor mij was dat echt iets nieuws en ontroerends. Ik dacht: kijk nou! 20.000 mensen die óók van opera houden, hoe is dat mogelijk!”
‘Ik hoop bij iedereen de liefde voor opera aan te wakkeren’
Meijer hoopt dat kinderen na afloop van Be Opera XL enthousiast naar huis gaan, en dat ze zich gesterkt voelen. “Behalve over opera, gaat de voorstelling ook ergens anders over. De jongen in het stuk is bang: hij wordt belachelijk gemaakt en hij durft zijn zelfgemaakte opera niet voor zijn klasgenoten te zingen – maar hij overwint dat uiteindelijk allemaal wel. Kinderen kunnen dat gevoel herkennen, en zien in de voorstelling hoe belangrijk het is om je angsten te overwinnen. En muziek helpt daar misschien wel bij. Muziek is helend, laat mensen zich goed voelen – het is echt goed voor je gezondheid.”
Autobiografische elementen
Alles wat in de voorstelling gebeurt, heeft ook echt plaatsgevonden in het leven van Ton Meijer. “Be Opera XL laat zien wat er gebeurt als je omgeving probeert om opera en poëzie van je af te nemen. De jongen in het stuk houdt heel erg van gedichten schrijven, net als Rodolfo in La bohème en net als Orfeo. Zijn gedicht wordt vervolgens kapotgescheurd door zijn aartsvijand. Dat overkwam mij hier op het Zonneplein in Tuindorp Oostzaan.” Lachend voegt hij toe: “Zo zie je maar weer: een slechte jeugd is een enorme bron voor de rest van je leven. En weet je wat zo prachtig is? De Nationale Opera heeft de voorstelling nu geprogrammeerd in ‘t Zonnehuis – recht tegenover mijn ouderlijk huis en aan datzelfde Zonneplein. Dat een mens zo’n cirkel mag meemaken: onvoorstelbaar. Over heling gesproken!”
De kunst als heelmeester van de ziel. Toen hij een kind was, was opera een kunstvorm waarin hij de dagelijkse realiteit kon ontvluchten. Nu is het de vorm waarin hij zijn eigen verhaal kan vertellen, en waarin hij anderen kan laten zien dat je obstakels kunt overwinnen: “Het kan gewoon. Je kunt als een gepest kind, een kind dat anders is dan de rest, dat ook niet al te best is opgevoed, wiens ouders er nooit waren – je kunt dat allemaal overwinnen en alles omdraaien.” Toen hij zijn broer in euforie opbelde na de eerste try-out, zei hij: “Kijk nou! Voor die ellende krijg ik nu gewoon betaald!” Zijn broer moest huilen, maar hij niet. “Ik ben er overheen. Het is echt een overwinning.”
Uiteindelijk is de boodschap van de voorstelling helder samen te vatten: “Ik hoop bij iedereen de liefde voor opera aan te wakkeren. Dat ze de clichés vergeten en dat ze zien dat het de allermooiste kunstvorm is – wat mij betreft althans.” En ook nu komt de passie voor opera naar boven: een interview is niet afgelopen voor er naar muziek geluisterd is. De stem van Maria Callas vult de kamer en de warme lentezon valt de ramen binnen. Meijer laat de ruimte aan Callas en geniet zichtbaar van de muziek.
Bezoek Be Opera XL (6+) op 24, 27 en 28 mei in ‘t Zonnehuis. Kaartverkoop via www.operaballet.nl.
TON MEIJER
Ton Meijer en De Nationale Opera vinden elkaar in een gezamenlijk gevoelde noodzaak: kinderen op een laagdrempelige manier kennis laten maken met opera. Voor dit doel ontwikkelden ze Be Opera XL: samen met drie zangers en musici van het Nederlands Philharmonisch orkest neemt Meijer de kinderen mee in zijn eigen verhaal, waarin liefde voor muziek centraal staat. Zo wordt de wereld van opera dichtbij een brede groep kinderen gebracht, die zich (nog) niet vanzelfsprekend verbonden voelen met Nationale Opera & Ballet.