De maskers voor Animal Farm

Terwijl aan de tafel naast hem de laatste hand wordt gelegd aan de schedels voor Barrie Kosky’s nieuwe productie van Turandot, is Ton Joling – hoofd hoedenatelier en plastische vormgeving – al druk bezig met de voorbereidingen voor de opera Animal Farm, die op 3 maart in wereldpremière gaat. In de drie zilverkleurige geraamten die voor hem staan, zijn een koeienkop en tweeënhalf paardenhoofd te herkennen. Daarnaast ligt een dikke map vol schetsen, foto’s en aantekeningen. “Daarmee begint het hele proces”, vertelt Ton. “De kostuumontwerper stuurt ons allerlei materiaal toe en legt uit wat hij wil. Op basis daarvan laten wij hem vervolgens een aantal proeven zien.”

(On)realistisch

Het komt echter regelmatig voor dat het eindresultaat erg afwijkt van de eerste ontwerpen. Zo ook bij de maskers voor Animal Farm. Ton: “In eerste instantie wilde de ontwerper dat de maskers, net als de rest van het decor en de rekwisieten, er zo realistisch mogelijk uit zouden zien. Als voorbeeld ontvingen we een foto van iemand die een heel echt uitziende varkenskop droeg, met een dikke huid. Maar ga daar maar eens doorheen zingen! Dat is onmogelijk.”

Een ander voorbeeld dat de ontwerper gaf, waren de paarden uit de musicalproductie War Horse; met gaas bedekte geraamten die op het toneel door meerdere poppenspelers worden bediend. Ton: “Die poppen bewegen wel heel echt, maar zien er verder eigenlijk heel onrealistisch uit. Om aan de ontwerper te laten zien hóé onrealistisch, heb ik een paardenhoofd in die stijl gemaakt. Zijn reactie was: ‘Het is inderdaad onrealistisch, maar ik vind het wel heel mooi’. Dus nu maken we de rest van de maskers ook op die manier.”

Echte roest 

De frames van de maskers voor Animal Farm zijn gemaakt van vierkante staven van massief aluminium. Door het materiaal te vervormen en zo details aan te brengen in neusgaten, ogen, wenkbrauwen, hoorns en oren, maakt Ton elk masker uniek. “Elk dier heeft zijn eigen karakter”, legt hij uit. “Ik heb bijvoorbeeld een blij lachend varken gemaakt, maar ook een boosaardiger varken, met lagere wenkbrauwen en een gemene grijns.” Het grootste deel van de geraamten is inmiddels klaar en verhuist vervolgens naar de ververij. Hier worden ze onder handen genomen door, onder anderen, verver Rosalinda Lourens. Rosalinda: “In de opera zitten de dieren in een soort concentratiekamp, en daarom moeten de koppen er verroest uitzien. Omdat aluminium zelf niet roest, smeren we eerst een verf met ijzerdeeltjes op het frame. Daarna gaat hier een zuur overheen dat ervoor zorgt dat de ijzerdeeltjes roesten. In sommige gevallen moeten we het geheel nog een beetje bijwerken met bruine verf, maar het is dus grotendeels echte roest.”

‘De maskers hebben
grote invloed op de manier
waarop de zangers zich op
het toneel bewegen’

Door andere ogen

De ‘verroeste’ frames worden door Ton en zijn team bekleed met doorzichtig gaas, dat vervolgens weer in de ververij wordt beschilderd. Op de plekken van de ogen worden zwart geschilderde halve bollen geplaatst. Dit betekent echter niet dat de drager van het masker alles als door een zonnebril ziet: “Want de ogen van een dier zitten helemaal niet op dezelfde plek als de ogen van een mens”, aldus een lachende Ton en Rosalinda. “We krijgen die vraag vaker maar de zangers kijken gewoon recht vooruit, door het doorzichtige gaas.” Hoewel de première van Animal Farm pas in maart plaatsvindt, is de deadline van de teams van Ton en Rosalinda al veel eerder. Ton: “De maskers hebben grote invloed op de manier waarop de zangers zich op het toneel bewegen en deze moeten dan ook genoeg tijd hebben om hieraan te wennen. Daarom moeten de maskers al voor aanvang van het repetitieproces klaar zijn. Alleen het spannen van het gaas duurt soms al twee hele dagen, dus het wordt nog flink doorwerken om het allemaal op tijd af te krijgen!”

HET EINDRESULTAAT ZIEN?
Animal Farm is van 3 t/m 16 maart te zien bij De Nationale Opera