‘De rol van Leonora is een droom’

Tekst: Laura Roling



Voor de Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek is zingen bij De Nationale Opera telkens weer een warm bad. Ze heeft hier inmiddels een groot aantal verschillende rollen vertolkt, maar zong nog niet eerder in een Verdi-opera. 

Leonora prijkt al jaren hoog op het lijstje van de rollen die Eva-Maria Westbroek graag eens zou zingen bij DNO. Ze zong de rol in 2008 in Brussel en in 2010 in Wenen, en dat smaakte naar meer. Westbroek kijkt er dan ook naar uit: “De rol van Leonora is een droom. De muziek is prachtig en past goed bij mijn stem. Tegelijkertijd is het een vocaal uitdagende rol: je hebt er een behoorlijk ‘grote’ stem voor nodig en je moet goed door het orkest heen kunnen snijden, maar ook heel piano, heel zacht, kunnen zingen.”

VERSCHEURDHEID

Er wordt weleens wat schamper gesproken over de gefragmenteerde plot van La forza del destino: de vele toevalligheden vragen om een grote mate van ‘suspension of disbelief’. Toch is het een sterk verhaal, volgens Westbroek, en bovendien heel actueel. “Ik zie er heel duidelijk een parallel in met eerwraak. Ook vandaag komt het nog vaak voor dat vrouwen niet mogen trouwen met de partner van wie ze houden. En wanneer ze dan toch verliefd worden en de eer van de familie ‘aantasten’, dan wordt alle schuld op deze jonge vrouwen afgeschoven. Zo is het ook met Leonora; ze groeit op in een rigide cultuur, in een familie die een vastomlijnde rol voor ogen heeft voor haar. Ze geeft om haar familieleden en wil hier graag aan voldoen, maar ze kan het tegelijkertijd niet helpen dat ze verliefd wordt op Don Alvaro, een halfbloed-Inca uit Zuid-Amerika.”

“Leonora komt in de knel tussen de genegenheid en verplichtingen die ze voelt voor haar familie en haar liefde voor Don Alvaro. Na het fatale incident in de eerste akte van de opera verliest ze beiden. Dat maakt haar tot een intens eenzaam karakter. Het enige waar ze nog naar verlangt is rust. Die hoopt ze te vinden in een eenzaam, godvruchtig kluizenaarsbestaan.”

“Wat we zien is hoe groot de impact kan zijn van één gebeurtenis en hoe ingrijpend die in het bestaan van alle betrokkenen kan doorwerken. Het leven van Leonora is door dat ene fatale moment verwoest. Leonora kan het niet verwerken, ze wordt in haar kluizenaarschap ook jaren na de gebeurtenis nog steeds verscheurd door een overweldigend schuldgevoel én een groot verlangen naar haar geliefde. Dat gekwelde, verlangende en opgejaagde hoor je heel goed terug in haar aria ‘Pace, Pace mio Dio!’ in de vierde akte; geluk is voor haar onmogelijk geworden.”

EERWRAAK

Leonora’s wraaklustige broer, Don Carlo, wordt door Verdi niet geschetst als een plat kwaadaardig karakter, maar als een man van vlees en bloed die ook in zekere zin klem zit. In eerste instantie, wanneer hij nog niet weet wie hij tegenover zich heeft, raakt hij zelfs bevriend met Don Alvaro. Zo laat Verdi zien wat er had kunnen gebeuren als familie-eer en wraaklust niet het zwaarwegendst voor hem waren geweest. “Dit is één van de dingen die deze opera zo sterk maken. Verdi laat zien waartoe het kan leiden als mensen zich door harde principes en ideologieën laten beheersen. Weer gaat de vergelijking met eerwraak op: er wordt door een vrouw één fout gemaakt – voor zover het al een fout is – en opeens is haar eigen broer op haar leven uit. Je hoort in Leonora’s muziek dan ook niet alleen verscheurdheid en intense eenzaamheid, maar ook pure angst. En andersom is het voor die broer ook niet makkelijk; hij zal toch ook ergens om zijn zus geven?”

VOORBEREIDING

Westbroek zingt bijna iedere dag Verdi om haar stem op te warmen en in vorm te houden, ook wanneer ze vervolgens op het podium Wagner of Sjostakovtisj zingt. “Het is goed voor mijn stem. Door het zingen van Verdi komt mijn stem in de juiste stand terecht en raak ik helemaal ‘aligned’. Ik kan me bij het zingen van Verdi ook goed concentreren op mijn techniek.”

Om zich goed voor te bereiden op La forza luistert Westbroek ter inspiratie naar een groot aantal verschillende opnames, van sopranen als Maria Callas, Iva Pacetti, Gina Cigna, Antonietta Stella, Leyla Gencer en, uiteraard, haar grote idool Renata Tebaldi. “Wist je dat er beeldmateriaal van Tebaldi’s Leonora te vinden is op Youtube? Het is volstrekt mind-blowing om te zien, zo verpletterend.”

Westbroek gaat bij het voorbereiden en interpreteren van de rol vooral af op haar eigen instinct: “ik lees de tekst van het libretto goed en probeer me vervolgens voor te stellen wat Leonora precies bedoelt en welke emoties er achter haar woorden en in haar muziek zitten.”

De vocale aspecten van de rol bespreekt Westbroek met haar zangcoach James McCray. “Ik volg nog regelmatig zanglessen om mijn stem in vorm te houden. Als ik in Nederland ben ga ik zelfs bijna iedere dag bij hem langs.”

GELUK

Op het moment van het interview weet Westbroek nog niet hoe de productie van regisseur Christof Loy zal uitpakken, maar ze heeft er alle vertrouwen in. “Het belangrijkste voor mij is dat een regisseur niet wegloopt voor de emoties die in het stuk zitten. Voor mij zijn de rollen die ik vertolk in de eerste plaats karakters met een complex emotioneel leven. Het zijn uiteindelijk allemaal vrouwen die op hun eigen manier proberen gelukkig te worden. Zo zie ik Katerina Izmajlova in Lady Macbeth van Mtsensk niet als een berekenende femme fatale, maar als een heel gewone vrouw die op de verkeerde man verliefd wordt. Datzelfde geldt voor Marie in Wozzeck. Ze geeft ontzettend veel om Wozzeck en wil er dolgraag voor hem zijn, maar hij blijft uiteindelijk toch een depressieve man die er op zijn beurt niet voor haar kan zijn. En dan komt er zo’n simpele lachebek als de Tamboermajoor langs. Wie kan het haar kwalijk nemen dat ze daarvoor valt?”

AMSTERDAM

Het podium van Nationale Opera & Ballet heeft een bijzonder plaats in het hart van Eva-Maria Westbroek. “Ik vind het geweldig om bij DNO te zingen; ik ervaar hier werken als een warm bad. Het is warm en collegiaal, maar tegelijkertijd is iedereen aan het werk op een fantastisch hoog professioneel niveau. De repetitieperioden duren vrij lang, in vergelijking met huizen in het buitenland, maar dan heb je ook echt wat. Je ziet het echt terug in het resultaat.”

Ook op het operapubliek in Amsterdam is Westbroek dol. “Het is heel warm en genereus en ik voel er dan ook een band mee. Maar wat ik ook mooi vind is dat het publiek hier open staat voor nieuwe dingen, zoals bijvoorbeeld de productie van Wozzeck.”

TOEKOMST

Wat zit er verder nog in het vat voor Eva-Maria Westbroek? Onder Wagnerliefhebbers wordt al lang gespeculeerd over een roldebuut als Brünnhilde, maar dat ziet Westbroek vooralsnog nog niet gebeuren. “Ik vind dat ik eigenlijk niet de juiste stem heb voor Brünnhilde. Wat mij betreft is dat echt meer een rol voor een hoog-dramatische sopraan, terwijl mijn stemsoort veel meer ‘spinto’ is. Bovendien zijn er de nodige sopranen geweest voor wie Brünnhilde een eindstation is geweest, en daar ben ik nog lang niet aan toe.”

Dit artikel is ook te vinden in Odeon 107.