De Amerikaanse sopraan Tamara Wilson wordt wereldwijd geroemd om haar vertolkingen van de operaheldinnen van Giuseppe Verdi, maar ze heeft de afgelopen vijftien jaar bewezen veel meer in huis te hebben. Een zangeres die alles lijkt te kunnen, en die ook het zwaardere repertoire met schijnbaar gemak en een ongewoon helder, stralend geluid zingt. In december maakt ze haar debuut bij De Nationale Opera in de titelrol van Puccini’s Turandot.  

Door Benjamin Rous 

In 2007 kwam de grote doorbraak voor sopraan Tamara Wilson. Toen mocht ze op het laatste moment invallen als Amelia in Verdi’s Un ballo in maschera bij de Houston Grand Opera, vers uit het Young Artist Program van datzelfde gezelschap. Het was de springplank naar een grote internationale carrière. Hoe kijkt ze terug, had ze toen verwacht op het punt te staan waar ze nu staat? “Ik had nooit een duidelijk idee over een specifiek repertoire of bepaalde rollen. Ik probeerde gewoon van optreden naar optreden te leven, te zien of er überhaupt sprake zou zijn van een carrière. Zoiets is best zeldzaam in ons vak! Mijn eerste drie jaar uit de startblokken, om het zo maar te zeggen, zong ik veel grote Verdi-rollen. Toen zei iedereen: ‘Als ze dat kan doen, is ze blijkbaar een Verdi-zangeres!’ Zo voelde en voel ik dat niet. Ik kon die rollen gewoon toevallig zingen!”  

Een gevarieerd vocaal dieet 

De kern van Wilsons repertoire bestaat nog steeds uit veel Verdi en romantische Italiaanse opera. Maar de laatste jaren zingt ze ook steeds meer Duitse rollen. Is het lastig om al die verschillende rollen te zingen? “Het is niet zozeer dat ik anders moet zingen, maar elke componist vraagt andere dingen van je. Ik vond het een genot om de Kaiserin in Die Frau ohne Schatten te zingen. Strauss geeft je zoveel tijd om je voor te bereiden op de volgende frase, en het is zo goed vervlochten met het orkest, dat ik het gevoel had dat alles gewoon stroomde. Verdi is gewoon hard werken: je moet elk deel van je techniek de hele avond lang paraat hebben. Een beetje als een Zwitsers zakmes: je moet steeds alles eruit kunnen trekken om te gebruiken. Wagner vind ik vocaal niet eens zo lastig. Ik zing zijn muziek met dezelfde stem, met een Italiaans belcanto-geluid, als je het zo wilt noemen. De uitdaging is veel meer om het tijdens die ontzettend lange scènes qua acteren een beetje interessant te houden!”

‘Mijn carrière is een lange-afstandswedstrijd, geen sprint.’

De dramatische sopraan 

Er is internationaal veel vraag naar stemmen die het dramatische repertoire aankunnen. Nu Wagners Isolde op haar repertoire staat, moet er ongetwijfeld aan haar getrokken worden om meer rollen voor dramatische sopraan te zingen. Hoe gaat Wilson om met die druk? “Ik had al vroeg besloten dat ik niet in een bepaalde hoek zou worden gedrukt. Dat zou ik ongelooflijk saai vinden, en ik vind het juist leuk om op verschillende manieren uitgedaagd te worden. Ik ga geen acht Isoldes per jaar zingen. Dat zou ook vocale zelfmoord zijn. Ik wil meer dramatische rollen blijven combineren met andere dingen. Ik zeg al heel lang nee tegen heel veel dingen. Wat moeilijk is, want ik ben een people pleaser! Maar ik denk dat het goed is om voorzichtig te zijn. Mijn carrière is een lange-afstandswedstrijd, geen sprint.” 

Een rol eigen maken 

Wilson heeft een vaste routine als ze nieuwe rollen instudeert: “Eerst doe ik onderzoek naar de rol, naar de naam bijvoorbeeld, naar de context. Ik vind het prettig om die verdieping te hebben, om mezelf te informeren. Daarna luister en kijk ik zoveel als ik kan. Hoe zangers een rol benaderen, hoe ze bepaalde dingen technisch doen. Wat werkt en wat niet werkt, ook in producties. Dan kijk ik in de partituur, en vertaal ik alles. Ik zet ook eigen, kortere vertalingen erbij. Zo kom ik sneller bij een bepaalde emotie. Ik schrijf ook altijd mijn eerste indrukken op bij wat een personage zegt, als een mini psychologische analyse. Als ik de muziek dan echt ga leren, ben ik al zo vertrouwd met de partituur dat ik gewoon kan beginnen met zingen, en echt muziek kan gaan maken van de noten.” 

Behoud van vrijheid 

Hoe zit dat met de rol van Turandot, die ze in Amsterdam zingt? “Toen ik de rol van Turandot begon te leren, vond ik een ingang in de psychologie. Mensen denken: ze is een monster, ze is een moordenares. Ze is koud, ongevoelig. Maar als je er in een ander licht naar kijkt is ze een vrouw die verkocht wordt aan een andere man, en die alles in haar macht doet om dat te voorkomen. Wat ze doet is natuurlijk wreed, maar ze behoudt haar vrijheid. Daarmee hoef je niet goed te praten wat ze doet, maar kun je wel begrijpen waaróm ze zoiets doet.”

Een sterk concept 

Is het moeilijk om voor Wilson om, als ze zo in een rol gedoken is en er sterke eigen ideeën over heeft, zich aan te passen aan het concept van een regisseur? “Helemaal niet! Ik vind het juist heerlijk als een regisseur met hele sterke, zelfs vergezochte ideeën komt. Zo lang er maar een helder idee aan ten grondslag ligt, ben ik overal voor in. Als ik een rol in een heel naturalistische productie heb gedaan en daarna diezelfde rol op een meer abstracte manier doe, blijft de emotie natuurlijk nog steeds onder het oppervlak aanwezig. Die komt altijd naar boven in mijn zang, hoe ik er ook uitzie en hoe de productie ook is. Ik zing nog steeds de woorden die ik zing, en die probeer ik over te brengen.” 

  ‘Veel opera’s werken niet meer als je ze puur doet op de manier waarop ze geschreven zijn.’ 

Een abstracte Turandot 

Regisseur Barrie Kosky pakt in zijn regie ook wat problemen aan die volgens hem aan het stuk kleven, zoals de achterhaalde ideeën van het oriëntalisme die erin verweven zijn. “Ik zorg ervoor dat ik alleen Turandots doe die een abstract element hebben. Als het een productie zou zijn waarin ik duidelijk iemand van een andere etniciteit zou moeten spelen, weiger ik. Ik heb om die reden veel rollen afgewezen. Kosky heeft een heel bijzondere manier gevonden om dit op te lossen. Ik ben erg benieuwd hoe dat zal gaan en hoe het publiek zal reageren!”  

Opera in de 21ste eeuw 

Veel opera’s in het repertoire, zoals Turandot, hebben aspecten die velen in onze huidige maatschappij als problematisch zien. Hoe gaat Wilson om met dat soort kwesties in de rollen die ze zingt? “Het begint al met het probleem dat we 21ste-eeuwse theatrale opvattingen proberen te projecteren op iets dat honderd jaar, en soms nog langer geleden, is geschreven. Dat wringt vaak. En veel van die opera’s werken niet meer in onze huidige maatschappij als je ze puur doet op de manier waarop ze geschreven zijn, ook al is de muziek natuurlijk fantastisch en tijdloos. Toen ik bijvoorbeeld voor het eerst Aida ging doen, voelde dat voor mij raar. Dat is een rol die ik nooit meer zal zingen, die vind ik te cultureel specifiek. Ik weet niet of het goed voor ons is om opera’s te blijven doen die dit soort problemen hebben. Wat is het in ons dat we die werken op dezelfde manier willen blijven doen? In de Verenigde Staten beginnen we gelukkig langzaamaan steeds meer nieuw repertoire te doen, dat aansluit bij de huidige maatschappij. Dat vind ik fantastisch. We hebben meer nieuwe verhalen nodig, meer nieuwe muziek!” 

  Wilson voegt daaraan toe: “En dan wel het liefst muziek die we kunnen neuriën aan het einde van de avond. Het kan niet alleen maar een vervolg op de Tweede Weense School zijn. Ok, we hebben het gedaan, we hebben laten zien dat we muziek kunnen terugbrengen tot haar mathematische elementen. Kunnen we dan nu alsjeblieft teruggaan naar mooie dingen? Ik weet dat het absoluut niet lucratief voor ze is, maar wat als we filmcomponisten zouden kunnen bewegen om opera’s te schrijven? Als iemand als John Williams een opera zou schrijven, hoe geweldig zou dat zijn!” 

• Turandot is van 2 t/m 30 december 2022 te zien bij De Nationale Opera.