Johan Reuter over Oedipe: ‘hét vergeten meesterwerk van de twintigste eeuw’

Tekst: Joke Dame



Zijn debuut bij De Nationale Opera was anderhalf jaar geleden als Dr. Schön in Alban Bergs Lulu. Nu komt de Deense bariton Johan Reuter terug als de titelheld in Enescu’s Oedipe, die een lange weg aflegt tussen vechten tegen het noodlot en de acceptatie. Reuter: “Ieder mens legt zo’n weg af tijdens zijn leven.”

“Kom luisteren, want je kent het verhaal al”, lacht Johan Reuter, die de rol van Oedipe ook zong in Royal Opera House Covent Garden. De Deense bariton wil het publiek er graag van overtuigen dat de opera Oedipe van de Roemeense componist George Enescu echt, écht, een meesterwerk is. En zo vaak krijg je de kans niet om het te horen. Het is een moderne opera, maar ook weer niet zó modern, “majeur en mineur spelen gewoon hun rol. Ik durf wel te beweren dat Oedipe hét vergeten meesterwerk is van de twintigste eeuw.”

Wie is die man die gevangen zit in de tang van het noodlot?

“Oedipus is een mythische figuur en het verhaal speelt zich af op het niveau van koningen en goden. Maar Oedipe is ook menselijk. Er gebeuren natuurlijk dramatische dingen in de opera, toch heeft het libretto een eenvoudige verhaallijn. Maar wel met psychologisch gecompliceerde karakters en ingewikkelde relaties, waardoor er veel diepgang in het eenvoudige verhaal komt. Oedipe legt een weg af die leidt tot de acceptatie van wie hij is. Lange tijd wéét hij niet eens wie hij is, maar zodra hem dat ter ore komt, vecht hij er met alle macht tegen. Kan toch niet waar zijn dat hij zijn vader zal doden en met zijn moeder het bed zal delen…?! Maar aan het eind realiseert hij zich dat het geen zin heeft tegen het noodlot te vechten en aanvaardt hij wie hij is. En in die acceptatie ligt zijn overwinning."

‘In de acceptatie van wie hij is ligt zijn overwinning’

"Het eindigt dus niet inktzwart. Dat zit al in de mythe van Sophocles, maar bij Enescu wordt dit benadrukt. In zekere zin legt Oedipe een weg af waarvan ik geloof dat ieder mens die tijdens zijn leven moet gaan. Het is in ieder geval ook mijn ervaring. Niet zo specifiek natuurlijk, maar algemeen gesproken wel.”

Hoe veeleisend is deze rol?

“Tamelijk veeleisend. Het idioom is niet al te modern en daarom niet al te moeilijk. De moeilijkheid zit hem in de lengte. De opera duurt lang en ik sta bijna voortdurend op het podium. Maar dat is ook meteen het voordeel. Als je lang met het publiek bent, dan kun je je personage ontwikkelen – daar krijg ik ruim de tijd voor. De opera toont het leven van Oedipe vanaf zijn geboorte tot aan zijn dood. In het begin, als ik nog jong ben, moet ik enigszins zwak, onzeker en verward zijn. Dat staat haaks op mijn positie als zanger op het podium, want daarvoor moet je juist sterk zijn. Je moet een stem opzetten en in jezelf geloven – dat noem ik wel een uitdaging. Ik heb het makkelijker als ik aan het begin van de derde akte de koning ben. Dan val ik meer samen met mijn taak als zanger. Ik hoop dat ik die uitersten goed kan neerzetten.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Odeon 112. Fotografie: Clive Barda voor Royal Opera House Covent Garden.