Mariavespers in dolby surround

Tekst: Marije Bosnak



Hij was 10 jaar en zong als jongetje in het koor de Mariavespers van Monteverdi. Een onvergetelijke belevenis en de basis van de productie met DNO tijdens het Holland Festival. Dirigent Raphaël Pichon (1987): "Ik was totaal gefascineerd door de muziek, ik voelde me helemaal ondergedompeld in een sensatie van klank." Nu brengt hij met zijn bejubelde barokensemble Pygmalion het geliefde werk van Monteverdi in een bijzondere visuele en ruimtelijke presentatie van Pierre Audi.

Het is geen haarscherpe herinnering, maar Raphaël Pichon kan het gevoel zo terughalen: “Het meest intrigerende is dat Monteverdi de zangers in allerlei combinaties gebruikt: als dubbelkoor, triple koor, met echo’s en dialogen tussen solisten. Ik stond daar als kind middenin en kwam in een soort contemplatieve staat.” Met deze vroege ervaring is voor Pichon de kiem gelegd voor zijn droom om ooit van de Mariavespers een grootse ruimtelijke productie te maken. Toen hij de Westergasfabriek als concertlocatie ontdekte, zag hij het voor zich: “Het is precies de wonderlijke ruimte voor de magie die deze muziek kan oproepen. Pierre Audi was meteen enthousiast toen ik hem mijn ideeën voorlegde.”

Catalogus

Raphaël Pichon vertelt wat het publiek zich bij de regie van Pierre Audi kan voorstellen: “Het is geen visuele presentatie van de tekst die gezongen wordt, het is geen theater. De partituur is het uitgangspunt en op basis daarvan wordt de ruimte vormgegeven. Voor mij is dit stuk het begin van dolby surround sound 5.1 - die ervaring willen we overbrengen.

‘Voor mij is dit stuk het begin van dolby surround sound 5.1 - die ervaring willen we overbrengen’

Monteverdi maakte met zijn Mariavespers een fantastische catalogus van verschillende manieren van componeren. Door uit te gaan van de ruimtelijkheid in de muziek, worden de interacties tussen de verschillende stijlen, en tussen de verschillende groepen zangers en musici herontdekt.” Tijdens het Holland Festival zal in de Westergasfabriek een amfitheater verrijzen met een hoge en een lage cirkeltribune, waarop de zangers staan die rond het publiek bewegen, soms zichtbaar, soms niet. In het centrum komt een houten sculptuur van Berlinde De Bruyckere. Pichon: “Het publiek zal verrast worden door de bronnen van het geluid. Iedereen zal totaal omgeven zijn door klank, daarmee geven we nieuwe aanknopingspunten om de muziek te begrijpen.”

Spelen met geluid

Hoe maak je een visuele representatie van de partituur? Pichon legt uit het alles te maken heeft met de voorgeschreven cori spezzati, de gesplitste koren, een techniek uit het begin van de zestiende eeuw waarbij koren dan weer afwisselend van elkaar en dan weer gezamenlijk zingen. Kerken in die tijd werden gebouwd met verschillende galerijen en hoge tribunes.

Componisten zoals Monteverdi en Andrea Gabrielli begonnen te schrijven voor koren die vanuit verschillende posities in de kerk met elkaar in dialoog gingen. Monteverdi was kapelmeester van de San Marco in Venetië en hoewel het niet zeker is dat de Vespers daar destijds zijn uitgevoerd, kan Pichon zich voorstellen dat de componist geïnspireerd werd door de architectuur van de kathedraal: “Een koor links van het midden, een solist onzichtbaar vanuit een kapel, een echozanger van boven. Allemaal mogelijkheden om te spelen met geluid. Zoiets willen we opnieuw creëren in de Westergasfabriek. Als je de Mariavespers uitvoert in een concertversie, frontaal, verlies je essentiële ruimtelijke effecten.”