Mexico, verdriet en humor: de muziek voor Frida
Tekst: Niels Nuijten
Composities van de Britse componist Peter Salem zijn regelmatig te horen in films en televisieseries, zoals Call The Midwife en Great Expectations voor de BBC. Tegelijkertijd heeft hij de nodige ervaring met het componeren voor dans en beweging: Frida is alweer zijn zesde balletcompositie. We ondervroegen hem over zijn werk voor Frida.
HOE BEN JE BEGONNEN MET HET SCHRIJVEN VAN DE MUZIEK VOOR FRIDA?
“Annabelle Lopez Ochoa kwam bij me met haar idee om een ballet te maken over het bijzondere leven van Frida Kahlo. Samen met dramaturg Nancy Meckler had ze de hele voorstelling die ze wilde maken al gevat in een soort scenario, met een paar zinnen per scène om te duiden wat er in dat deel moest gebeuren. Er was dus een structuur waar ik mee aan de slag kon. Ik componeer regelmatig voor film en televisie. Dan krijg ik de beelden te zien waarbij ik dan muziek ga schrijven. In dit geval wist ik nog niet hoe alles er uit zou komen te zien. Daarom ben ik in het leven van Frida gedoken om me te laten inspireren en een beeld van haar wereld te vormen.”
HOE ZIET DIE WERELD ER UIT?
“Ik heb me in eerste instantie laten inspireren door haar schilderijen. Deze zijn gelaagd en poëtisch, maar ook van een bepaald soort simpele schoonheid. Directe kleuren en emoties liggen aan de oppervlakte. Het surrealisme in Frida’s werk is een zeer dankbaar gegeven voor een componist, omdat de fantasie daarmee op gang wordt gebracht. Daarnaast is Mexico natuurlijk een zeer bepalend motief in haar leven.
Componist Peter Salem
HOREN WE DIT TERUG IN DE MUZIEK?
Ik heb me zeker laten inspireren door Mexicaanse muziek, dat een grote rol speelde in het leven van Frida en haar man Diego Rivera. Zo was Frida goed bevriend met de beroemde zangeres Chavela Vargas en zijn sommige van haar liederen aanwezig in het ballet, net zoals ze in het leven van de kunstenares waren. In het algemeen heb ik me laten inspireren door Mariachi-muziek. Net zoals Frida’s schilderijen heeft deze muziek een directe kwaliteit. Zonder al te veel complexiteit komt het direct bij je binnen. Dat gegeven was erg belangrijk voor mij bij het schrijven van de muziek. Daarnaast heb ik ook voor ons minder bekende muzikale tradities ontdekt zoals de ‘Arpa Jarocha’, een bepaald soort harp die een belangrijke rol speelt in Mexicaanse volksmuziek. Het is niet mijn bedoeling om een soort pastiche van Mexicaanse muziek te schrijven, of een reproductie van de cultuur, maar ik heb geprobeerd bepaalde elementen en kleuren eruit te vatten. De harp is de kern van het orkest, samen met marimba, gitaar en percussie waardoor er automatisch een connectie wordt gelegd met de muziek uit Frida’s thuisland en leven.”
Chavela Vargas - La Llorona
HOE SCHRIJF JE MUZIEK VOOR EEN BALLET? KRIJG JE VOORAF BEPAALDE RITMES OF TEMPO’S MEE?
“Annabelle laat me daar erg vrij in en laat me schrijven vanuit mijn eigen muzikale ideeën. Natuurlijk deel ik wel tussentijds fragmenten met haar, waarop ze kan reageren. Ik herinner me een moment aan het begin van het proces, waarop Annabelle een ritme suggereerde. Het ging over een motief om Frida’s beweging in te vatten; na haar ingrijpende ongeluk liep ze moeizaam door een mank been. Dat heb ik uiteindelijk in bepaalde vorm ook gebruikt in de compositie. Voor de rest ben ik zelf vanuit het niets aan de slag gegaan. Dat is fijn, maar natuurlijk ook erg lastig. In het beste geval stuur ik een fragment op en kan Annabelle daarin haar scène voor zich zien.”
IN 2016 MAAKTE JE HET KORTE BALLET BROKEN WINGS, WAARVAN FRIDA NU EEN AVONDVULLENDE VERSIE IS. HEB JE VEEL AANGEPAST OF TOEGEVOEGD?
“De strekking is nog steeds hetzelfde. De basiselementen die toen zijn ontstaan, vormen ook de basis voor Frida. Het stuk is nu natuurlijk langer geworden, sommige scènes en muzikale ideeën zijn daarvoor verlengd. Aan de andere kant is er ook nieuw materiaal bijgekomen, zoals Frida’s verblijf in de Verenigde Staten.”
BEN JE BETROKKEN BIJ DE REPETITIES?
“Jazeker. Tijdens de dansrepetities wordt er nog veel ontdekt. Sommige passages moeten wat langer, of juist korter, tempo’s moeten worden aangepast. Als ik er niet bij kan zijn stuurt Annabelle me soms video’s waarin ik kan zien wat haar bedoeling is, zodat ik daarop kan inspelen met de muziek. Op een gegeven moment is deze ontdekkingstocht klaar en moet het stuk echt worden ingestudeerd. Dat ligt nu in handen van dirigent Matthew Rowe en de rest van het team en de performers.”
Seizoen 2023-2024
Februari 2024 keert de inmiddels internationaal veelgevraagde productie Frida van Lopez Ochoa terug op het podium van Nationale Opera & Ballet!