Sophie de Lint: ‘Let’s explore together!’
Operadirecteur Sophie de Lint moest, na het uitbreken van de coronacrisis, razendsnel van koers veranderen. ‘Traditionele’ opera is immers onmogelijk coronaproof te maken: bij elkaar zijn er soms tot wel tweehonderd mensen aan het werk aan koor, orkest, solisten en techniek. Daarom bedacht ze in nauwe samenwerking met de associate artistic director van het Opera Forward Festival, Anthony Heidweiller, een nieuw plan: OFFspring.
De Lint is, ondanks de coronacrisis, optimistisch over de toekomst van opera. Natuurlijk, het is geen gemakkelijk begin van haar directeurschap, zegt ze, en niemand kiest voor een pandemie en een lockdown om een nieuwe baan mee te beginnen. Maar, na de aanvankelijke schok in maart en de hoop – tegen beter weten in – dat het in Nederland wel mee zou vallen, begon bij haar het besef in te dalen dat deze ongelooflijke crisis misschien ook wel kansen bood: “Ik zie de pandemie nu als de grote versneller van iets wat toch onvermijdelijk is, namelijk de noodzaak om goed na te denken over de toekomst van opera. Ik voel sterk de urgentie om contact te maken met de nieuwe generatie, om jonge makers uit te nodigen om hun ideeën te komen realiseren, om verbinding te maken met andere culturen, andere manieren van kijken naar de wereld. Opera is nog nooit zo relevant geweest. Het gevoel van ‘togetherness’, samen iets creëren en beleven, is ongelooflijk belangrijk, anders raken we allemaal in een depressie.”
Kende je het Opera Forward Festival (OFF) al voor je komst naar Amsterdam?
“Voor mij was het OFF juist een van de redenen om naar Amsterdam te komen! De reputatie van het OFF is gegroeid in Europa en zelfs de rest van de wereld, het zoemt echt wel rond dat er bij De Nationale Opera bijzondere dingen gebeuren. Elk operahuis is op zoek naar manieren om een nieuw en diverser publiek te bereiken, meer jonge mensen en nieuwe ideeën. Bij OFF worden terechte vragen gesteld die de basis vormen van wat wij willen uitstralen als operahuis. Wat is opera? Wat is muziektheater? Waarom is dat zo relevant? Wat voor dialoog zoeken we en op welke manier willen we die bereiken? In de gesprekken van Anthony, onze dramaturgen en de artistieke teams die hij heeft samengesteld, komen die vragen telkens weer terug. Samen proberen we als het ware een brug te bouwen naar de toekomst, naar nieuwe generaties en naar een nieuw publiek.”
Wat houdt OFFspring in?
“We gaan een stap verder dan de studentenopera’s die al een aantal jaren worden gemaakt in het kader van het OFF en die elk jaar opnieuw bijzondere samenwerkingen en spannende creatieve processen opleveren. Bij OFFspring werken we met afgestudeerde makers die al eerder als student bij ons een project hebben gedaan. We bouwen verder met de getalenteerde alumni van het festival. Iets dat we eigenlijk al van plan waren voor de komende OFF-edities, maar dat nu in stroomversnelling is gekomen. Anthony heeft vier teams samengesteld van deze jonge, getalenteerde en inmiddels afgestudeerde makers. De teams gaan elk op geheel eigen wijze aan de slag met hun opdracht. Vanuit de opdracht ontstaan creaties die wij nooit bedacht hadden kunnen hebben, van een processie tot een audiowandeling."
"In feite maakt ook Een lied voor de maan, de nieuwe jeugdopera door componist Mathilde Wantenaar die in maart zou worden gepresenteerd, al in zekere deel uit van het OFFspring-traject en ik hoop dat we deze op een nader te bepalen tijdstip alsnog in première kunnen laten gaan.”
Hoe gaan de projecten eruitzien?
“De eerste ontmoetingen waren heel interessant. De nieuwe generatie makers lijkt helemaal niet onder de indruk van het feit dat wij, De Nationale Opera, hen vroegen. Wat vertegenwoordigt DNO nu eigenlijk, vroegen ze zich af? DNO symboliseert voor hen de macht van een grote kunstinstelling. En de ‘machthebbers’ aanpakken, dat is voor de jonge generatie een relevant topic, zeker nu de kunst onder druk staat."
"Deze makers werken totaal anders dan we gewend zijn in de opera en dat is ook goed. We bieden hen onze expertise aan, repetitieruimte en een budget; zij confronteren ons met hun ideeën over hoe de wereld eruitziet en hoe ze naar kunst, en naar opera kijken. En dat is soms heel anders dan het traditionele perspectief."
"Kenmerkend voor hun andere kijk is bijvoorbeeld het feit dat ze niet wilden dat we hun project als wereldpremière bestempelden. Deze projecten zijn namelijk gekoppeld aan verhalen van mensen die samenhangen met het hier en nu, met de mensen uit de wijk, en kunnen niet los daarvan gezien worden. Ze kunnen niet op andere plekken en tijden opnieuw uitgevoerd worden. Die uniciteit maakt de betrokkenheid heel groot. Voor mij vormt dat een unieke kans om ons als gezelschap van een heel andere kant te laten zien."
"Deze makers dwingen ons als het ware uit onze comfortzone. ‘Ga het maar doen!’, hebben we gezegd. Press on reset!”
Enorme verbinder
Daarbij is de begeleiding van Anthony Heidweiller van groot belang: “Anthony is enorm gepassioneerd. Hij duikt helemaal in de projecten en komt me geregeld bijpraten: ‘Hoor eens wat voor ongelooflijks er nu is gebeurd!’ Hij coacht alle studenten zelf, stelt de teams samen en begeleidt het hele proces. Hij heeft een enorm netwerk; internationaal maar ook landelijk en in Amsterdam kent hij alles en iedereen die iets doet met muziek, opera en theater. Hij is een enorme verbinder."
"Natuurlijk speelt ook het publiek een bijzondere rol. Opera bestaat niet zonder publiek en voor de toeschouwers zal dit een totaal andere ervaring zijn. We proberen toeschouwers op een andere manier te benaderen dan via de gebruikelijke kanalen, hen goed voor te bereiden en hen van dichtbij te betrekken bij de uitvoeringen. Het worden totaal andere ervaringen, zowel wat betreft de locatie als wat betreft de vormgeving en presentatie. Gedeeltelijk vanwege de coronaprotocollen die verplichten tot andersoortige uitvoeringen, maar het is ook inherent aan het experimentele karakter dat zowel inhoudelijk als in de vorm nieuwe wegen worden gezocht. Mijn favoriete uitdrukking op dit moment drukt het goed uit: ‘Let’s explore together’ – Laten we samen op ontdekkingstocht gaan.”
© Omslagfoto: Altin Kaftira
© Foto's: Desiré van den Berg