Meer over ballet
De vijf posities
Bekijk hier hoe de vijf posities van ballet eruit zien.
De 5 posities
Hier zie je Pascalle Paerel, voormalig danseres bij Het Nationale Ballet. Ze toont de vijf klassieke balletposities. Deze balletposities vormen de basis van het klassieke ballet.
5 basisposities
Probeer ze maar eens na te doen!
Dansers volgen iedere dag een klassieke balletles. Ze staan tijdens de oefeningen altijd in verschillende posities. Nooit eens makkelijk met de voeten naast elkaar.
Misschien voelt het raar in je knieën of bij je enkels. Als je je voeten zo naar buiten draait heet dat 'uitdraaien'. In de klassieke techniek word je al op heel jonge leeftijd geleerd om uit te draaien.
De spieren van je voeten, benen en bekken wennen aan die beweging. Het resultaat is dat je uiteindelijk je benen prachtig hoog opzij kunt optillen! Maar dat kost wel een aantal jaren oefenen.
Spitzen
Danseressen dragen aan hun voeten over het algemeen ‘spitzen’: balletschoentjes met een harde neus en sterke zolen, waardoor ze op de punten van hun tenen kunnen dansen.
Spitzen
Danseressen dragen aan hun voeten over het algemeen ‘spitzen’: balletschoentjes met een harde neus en sterke zolen, waardoor ze op de punten van hun tenen kunnen dansen.
Hierdoor lijkt het alsof ze de hemel kunnen aanraken. De allereerste voorstelling die op spitzen werd gedanst was La Sylphide (De Luchtgeest) in 1832. De danseres had toen een blokje hout in haar spitz, maar tegenwoordig wordt de punt hard gemaakt door kunststof. De meeste spitzen die gebruikt worden door danseressen van Het Nationale Ballet zijn van het merk Gaynor Minden. Iedere danseres heeft andere wensen voor haar spitzen; sommigen willen deze graag met een heel stevige punt, andere juist met een zachtere.
Igone de Jongh over spitzen
Igone de Jongh heeft inmiddels afscheid genomen bij Het Nationale Ballet.
De danseres naait zelf linten aan haar spitzen. Een paar spitzen kost ongeveer € 90,00. Gelukkig hebben de Vriendenvan Het Nationale Ballet een speciaal fonds opgericht waarmee alle spitzen betaald kunnen worden.
De dag van een danser
Dansers beginnen elke dag met een techniek les. In de middag moeten ze repeteren aan een volgend programma en ‘s avonds zijn er regelmatig voorstellingen. Soms moeten dansers op reis, om voorstellingen ergens anders te geven in binnen of buitenland.
Dansers gaan zelfs in hun vrije tijd ook vaak nog even oefenen op de sportschool. Ze hebben niet zoals wij een vrij weekend want in het weekend zijn er juist heel vaak voorstellingen.
De tutu
Een tutu hoort bij klassiek ballet. Tutu komt van het woord tule. In veel klassieke sprookjesballetten dragen balletdanseressen een tutu.
Wat is een tutu?
De tutu’s van de danseressen van Het Nationale Ballet worden meestal gemaakt in Engeland door twee kostuummakers die daarin zijn gespecialiseerd. Zij kunnen in twee dagen een tutu maken.
Op de foto’s zie je hoe een tutu wordt gemaakt. De tule wordt geknipt, geplooid, geregen aan het heupstuk en het broekje en alle laagjes tule worden ook nog boven op elkaar losjes aan elkaar vastgenaaid.
Een tutu is een wijd uitstaande rok van tule aan een broekje en heupstuk vastgenaaid.
In één tutu gaat zo’n twaalf meter tule! Tule lijkt op gordijngaas. De tule wordt gedoopt in een soort kunstharsstijfsel, zodat de rok zijn stijve, wijd uitstaande vorm krijgt. Tutu’s kunnen niet in de wasmachine of gestoomd worden omdat de tule anders zijn stevigheid verliest.
Danseressen worden opgetild en rondgedraaid door de dansers. Soms hebben de dansers schrammen in hun gezicht van de tutu omdat het rokje langs hun gezicht is geschaafd!
Denk je dat een tutu wordt gewassen? Weet je hoe de kleders de zweetlucht uit een tutu halen? Ze spuiten de tutu in met een plantenspuit met wodka. De alcohollucht verdrijft de transpiratiegeur!
Mime in ballet
Mime lijkt op gebarentaal. Er zijn heel wat gebaren in het ballet die al eeuwen oud zijn en nu nog steeds worden gebruikt.
Mime en expressie
Op de foto’s zie je een aantal gebaren en hun betekenis. Expressie betekent dat je met je hele gezicht en je lijf een emotie verbeeld.
Expressie: In het ballet Giselle bijvoorbeeld zie je hoe het meisje Giselle een bloem plukt en elk bloemblaadje er een voor een uit trekt. Ondertussen denkt ze: ‘hij houdt wel van me, hij houdt niet van me’.
Mime: De moeder van Giselle voorspelt dat Giselle zal sterven als ze zoveel danst. Giselle heeft een zwak hart. De moeder beweegt haar handen gekruist over elkaar van boven haar hoofd naar beneden. Dat betekent ‘dood’.
Expressie: Je ziet hoe Albrecht de gravin kust en Giselle op de achtergrond schrikt. Zij is verliefd op Albrecht.
Expressie: Als Giselle sterft schrikt iedereen enorm.
Mime: Giselle steekt twee vingers op dat betekent dat ze Albrecht eeuwig trouw belooft.
Er worden ook vaak dansstukken zonder verhaal en zonder mime gedanst. Soms wordt er alleen een thema uitgebeeld, of een gevoel. Het mooie daarvan is dat je je eigen verhaal kunt verzinnen bij wat je ziet.
Wie bedenkt de mime?
a de danser
b de dirigent
c de choreograaf
d de schrijver
Het juiste antwoord is C. De choreograaf bedenkt de mime
Wie bedenkt de expressie?
a de danser
b de dirigent
c de choreograaf
d de schrijver
De dansers zelf bedenken de expressie, dat gebeurt bijna vanzelf als ze zich goed inleven in hun rol. De choreograaf zegt dan of hij het goed vindt of bijvoorbeeld een beetje te overdreven.
Choreologie
Choreologie, wat is dat nou? Een moeilijk woord. Het lijkt een beetje op choreografie…
Choreologie
Choreologie is het opschrijven van danspassen. Hoe worden danspassen onthouden? Dansers leren de passen uit het hoofd door telkens weer opnieuw te oefenen. Ze kijken naar dvd-opnames en proberen de stappen van een ballet via de filmbeelden goed in te studeren. Er bestaat een speciale tekenmethode om balletpassen te onthouden: choreologie.
Studie
Choreologie studeer je aan de universiteit. De studie duurt vier jaar. De balletpassen hebben allemaal Franse namen: plié, tendu, relevé, rondes de jambes, jeté. Er bestaan wel 100 passen met Franse namen. Voor al die balletpassen is een teken bedacht. Die tekens worden op muziekpapier geschreven.
Onderaan de lijnen staan tekens voor de voeten en helemaal op het bovenste lijntje tekens voor armen en het gezicht. Er zijn speciale tekens voor draaien, springen of wisselen van richting.
Op het plaatje zie je een klein stuk van de passen van de Muizenkoning uit het ballet Notenkraker en Muizenkoning. Soms zijn er wel vier muziekvellen nodig voor tien secondes ballet!