Een nieuw thuis bij Het Nationale Ballet 

Tekst: Rosalie Overing en Lune Visser

Foto: op de voorgrond Kate Myklukha | © Altin Kaftira

Nationale Opera & Ballet is een van de Nederlandse cultuurinstellingen die op dit moment artistiek asiel verlenen aan zangers en dansers die hebben moeten vluchten – zowel vanuit  Oekraïne als vanuit Rusland – als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Twee van deze dansers zijn Kate Myklukha en Liza Gorbachova.  

Kate Myklukha werd  in september 2021 – als eerste danseres in 150 jaar – op zestienjarige leeftijd als solist aangenomen bij het ballet van De Nationale Opera van Oekraïne in Kyiv. Ze  danste er grote rollen in verschillende klassieke producties, waaronder de rol van Clara in De Notenkraker. Maar afgelopen februari bracht de oorlog Kates succesvolle balletseizoen ruw ten einde. Na de Russische invasie op 24 februari bleven haar moeder en zij een week in Kyiv voor ze besloten Oekraïne te verlaten. Kate: “Die week was vreselijk, waarschijnlijk de ergste uit mijn leven. In eerste instantie wilden veel mensen, inclusief wijzelf, hun huis niet achterlaten, omdat we allemaal dachten dat het vast snel voorbij zou zijn. Maar al snel bleek dat dit niet het geval was. Na vijf dagen – waarin ik onmogelijk kon trainen in de ondergrondse ruimtes waar we moesten schuilen – zei ik tegen mijn moeder dat ik nu echt weer moest beginnen met ballet. Twee dagen later vertrokken we.” 

‘Wanneer kun je beginnen?’ 

Met hun hondje en slechts één tas voor hen tweeën, stapten Kate en haar moeder in Kyiv op de trein richting West-Europa: “Die zat de hele reis lang net zo vol als tijdens het allerdrukste moment van de spits. Iedereen stond heel dicht op elkaar gepakt en moest zo 24 uur blijven staan. Daarom konden we ook maar heel weinig spullen meenemen: elke tas meer betekende een plaats minder voor een persoon.” Uiteindelijk kwamen ze aan bij vrienden in Den Haag, die Kate aanraadden om haar cv uit te sturen naar balletgezelschappen. Kate: “Ik heb toen gemaild naar heel veel gezelschappen, en dus ook naar Het Nationale Ballet. Ik had nooit verwacht dat ik daar uitgenodigd zou worden, maar kreeg twee dagen later bericht dat ik mocht komen meedoen met een balletles. Na de les nodigde Ted me uit in zijn kantoor en vroeg hij: ‘Wanneer kun je beginnen?’ Ik wist niet wat ik hoorde! Ik antwoordde ‘nu’, en die middag had ik al mijn eerste repetitie.” 

“... elke tas meer betekende een plaats minder voor een persoon”

Samenkomst van stijlen 

Inmiddels danst Kate al drie maanden in de Junior Company van Het Nationale Ballet. Kate: “Ik ben enorm blij en dankbaar dat ik hier mag dansen. Vanaf mijn eerste dag is iedereen in het gezelschap heel aardig en warm geweest en het voelt echt als een grote familie. Ook leer ik hier als danser enorm veel. De lessen en repetities zijn heel anders dan bij andere Europese gezelschappen waar ik ben geweest, vooral doordat er hier docenten en balletmeesters zijn uit veel verschillende landen, die allemaal hun eigen ervaring en techniek meebrengen. Alle stijlen waarmee ik op andere plekken kennis heb gemaakt komen samen in Amsterdam: waar je in Frankrijk de Franse stijl en in Sint-Petersburg de Vaganovastijl hebt, leer je hier dansen volgens én de Franse stijl én Vaganova én de Engelse stijl en op nog veel meer manieren.” 

“Het voelt echt als een grote familie”

Klassiek en contemporary

Daarnaast kreeg Kate de afgelopen drie maanden de kans om mee te dansen in Rachel Beaujeans Raymonda en – tijdens de Junior Company-tournee Shooting Stars – in Bloom van Milena Sidorova en Hans van Manen’s In the Future. “Dit was mijn eerste Hans van Manen-ballet en ik vond het fantastisch!”, vertelt ze enthousiast. “Ik zou heel graag meer choreografieën van Hans van Manen willen dansen, en eigenlijk in het algemeen meer contemporary werken. Ik heb in Kyiv ook wel eens moderner werk gedanst, maar niet op zo’n hoog niveau als hier. Het was daarom in het begin best een uitdaging: je danst op een heel andere manier en gebruikt ook andere spieren. Maar ik vind het geweldig dat ik hier zowel klassieke als moderne producties mag dansen en heb heel veel zin in volgend seizoen; dan kan ik écht een nieuwe start maken. Ik zou heel graag bij Het Nationale Ballet willen blijven dansen, om nog veel meer te kunnen leren van alle balletmeesters. Uiteindelijk is het mijn droom om hier ooit solist te worden, dus daar ga ik heel hard voor werken.” 

“Dit was mijn eerste Hans van Manen-ballet en ik vond het fantastisch!”

Als Oekraïense bij het Bolsjoj

Maar niet alleen dansers voor wie het thuisfront onveilig is geworden, worden hier opgevangen. Liza Gorbachova, pas twintig jaar oud, had geen seconde nodig om te beslissen dat ze Rusland zou verlaten. De Oekraïense had een jaar geleden een felbegeerde plek bij het vooraanstaande Bolsjojballet weten te bemachtigen en werkte aan haar solorepertoire – een kans die maar heel weinig dansers van haar leeftijd krijgen. Toch had ze nog geen vier dagen na haar besluit om Rusland te verlaten al haar spullen gepakt om tijdelijk bij haar tante in Duitsland te gaan wonen. “Als Oekraïense in een Russisch theater was het gewoon geen optie om te doen alsof er niets aan de hand was. Ik wilde daar echt geen moment langer blijven, en ik denk dat ik ook nooit meer terugga.” 

Droomtheater

Eenmaal bij haar tante besteedde ze al haar tijd aan het opsturen van haar cv naar zo veel mogelijk gezelschappen: “Ik moest érgens aan de slag!” Uiteindelijk kwam er een uitnodiging van het Boston Ballet, en van Het Nationale Ballet. “Toen ik nog studeerde aan de balletacademie in München, twijfelde ik stiekem al tussen het Bolsjoj en het ballet in Amsterdam. Mijn lerares had zelf ook bij dit gezelschap gezeten, dus ik hoorde al verhalen over het hoge niveau en het diverse repertoire. Het was toen al een van mijn droomtheaters, dus ik ben heel erg blij dat ik hier mag komen dansen. En het is iets dichter bij thuis dan Amerika, dat voelt ook fijner.” 

“... op dit moment helpt dansen me sowieso om mijn gedachten te verzetten”

Thuis in de studio 

Al is ‘thuis’ een lastig begrip op dit moment. “De helft van mijn familie heeft Oekraïne kunnen ontvluchten, maar de andere helft zit er nog. Mijn broer mag bijvoorbeeld niet weg, omdat hij al op de leeftijd is dat hij het leger in kan…” Het Nationale Ballet doet dan ook zijn best om Liza een nieuw thuis te bieden, “en zo voelt het al wel hoor! Alles was ook super goed geregeld, van mijn treinticket tot een nieuwe woonruimte aan toe. Ik wil nu heel graag hier blijven en me hier ontwikkelen, persoonlijk en als artiest. En op dit moment helpt dansen me sowieso om mijn gedachten te verzetten. Als ik in het theater ben en in de studio, dan voelt het alsof ik me in een andere wereld bevind – een wereld waarin geen oorlog bestaat, maar alleen de bewegingen die ik maak en de muziek die ik hoor. Dans helpt me overal doorheen en ik ben ontzettend dankbaar dat ik dat nu hier kan uitoefenen.” 

Het verlenen van artistiek asiel aan gevluchte dansers en zangers kunnen we niet zonder uw hulp! Wilt u ons helpen deze artiesten een veilige omgeving en nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden te bieden?