Regisseur Kenza Koutchoukali over haar makerschap
Met de gloednieuwe voorstelling OUM en de reprise van Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde presenteert DNO dit seizoen twee producties van regisseur Kenza Koutchoukali. Wat drijft haar als operamaker in dit tijdsgewricht?
“Er is voor mij geen kunstvorm mooier dan opera. Gedreven door de muziek komen tekst, beeld en beweging samen in een ultieme vorm. Die grootsheid spreekt me aan, juist omdat je daarbinnen een intiem verhaal kunt vertellen. Er zit iets heel eerlijks in de verbinding die de performer en de toeschouwer aangaan tijdens de voorstelling. Als er in de grootsheid van een opera zo’n menselijke connectie ontstaat, gebeurt er iets magisch.”
“Ik geloof dat empathie, op basis van gelijkwaardigheid, noodzakelijk is in onze samenleving. Lang ging ik ervan uit dat dat vanzelfsprekend was, maar empathie en solidariteit komen steeds weer onder druk te staan. Daarom vraagt de wereld van nu om verhalen die een beroep doen op je inlevingsvermogen. Ik vraag me af waarom het steeds zo moeilijk blijkt om ons te verplaatsen in de ander. Waar ik op dit moment naar zoek, zelf en in mijn voorstellingen, is radicale empathie. Zulke verhalen zijn zelf niet per se politiek, maar dát we ze vertellen is een politieke daad. En in die zin ben ik de laatste jaren politieker geworden.”
Kenza Koutchoukali
“Waar ik naar zoek is radicale empathie”
“Daarom is het ook zo belangrijk dat we verhalen vertellen die nog niet genoeg verteld worden. Perspectieven tonen die nog onvoldoende worden gerepresenteerd. In Nederland, waar veel mensen wonen met wortels in de MENA-regio (Middle-East & North Africa, red.), zou die cultuur vanzelfsprekend mogen doorwerken in de programmering van grote podia.”
Stilstaan bij je wortels
“Omdat bij mij thuis het bestaan van verschillende culturen en religies een vanzelfsprekendheid was, dacht ik dat je dat nooit zou hoeven verantwoorden. Natuurlijk werd er thuis ook over gesproken en gediscussieerd, maar als je merkt dat sommigen het bestaansrecht ontkennen van een deel van wie je bent, wordt het op een andere manier belangrijk om bij je wortels stil te staan. Werkend aan Anansi in 2020 – 2021 zag ik hoe het voor veel van de betrokken artiesten evident was dat je je achtergrond meeneemt naar het toneel. En ik realiseerde mij dat ik dat niet deed. Na het project legde ik contact met het Amsterdams Andalusisch Orkest. Ik wilde iets doen met mijn Algerijnse wortels, maar wist niet hoe te beginnen. Creatief directeur Mohamed Aadroun zei toen: ‘Kom gewoon eens met ons muziek luisteren’. De vanzelfsprekendheid waarmee hij mij uitnodigde heeft uiteindelijk geleid tot mijn betrokkenheid bij OUM.”
“Ik vind het heerlijk dat ik in dit project mijn persoonlijke onderzoek kan meebrengen. En dat ik daarbij mensen ontmoet met wie ik samen kan optrekken. Samenwerking is voor mij een noodzaak voor operamaken. De gelaagdheid van de wereld op het toneel kan alleen bestaan door de mensen met wie ik werk, door de verschillende achtergronden en ervaringen die elk van hen meeneemt. En ook op het moment van uitvoering is er een vorm van samenwerking: in de gezamenlijke beslissing van performer en toeschouwer om zich te verplaatsen in een ander.”
Tekst: Wout van Tongeren
- OUM is van 21 tot en met 23 maart 2025 te zien bij De Nationale Opera in Nationale Opera & Ballet
- Hoe Anansi the stories of the world bevrijdde, een coproductie van De Nationale Opera en Het Nationale Ballet, is te zien van 16 tot en met 25 mei 2025 in Nationale Opera & Ballet.
