Hans van Manen-tijdlijn

In september 2020 keert Het Nationale Ballet, na een periode van een half jaar vol coronabeperkingen, weer terug op de planken. Het gezelschap presenteert die maand, gezien het beperkte aantal toegestane toeschouwers per voorstelling, twee producties per avond: Back to Ballet - Classic, een samengesteld programma met diverse werken, en daarna Van Manens videoballet Live. De voorstellingen van Live zijn zó snel uitverkocht dat het gezelschap een extra voorstelling inlast.
 

Op 30 maart 2021 wordt de Stichting Hans van Manen Foundation opgericht. Het belangrijkste doel van de stichting is 'het behouden, beheren en archiveren van het Nederlands cultureel erfgoed van het choreografiewerk van Hans van Manen'. Op nadrukkelijk verzoek van Van Manen zelf benoemt het bestuur van de Stichting (bij de oprichting bestaande uit Ted Brandsen, Henk van Dijk, Rien Meppelink en Oscar Hammerstein) Rachel Beaujean met ingang van dezelfde datum tot directeur van de Van Manen Foundation. Zij wordt hiermee ook officieel verantwoordelijk voor alle instuderingen van Van Manens balletten, zowel in Nederland als wereldwijd.

Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van Koningin Máxima, op 17 mei 2021, creëren Van Manen en Ted Brandsen (artistiek directeur van Het Nationale Ballet) een gelegenheidsduet voor eerste solisten Anna Tsygankova en Constantine Allen. De choreografie, getiteld Embrace, maakt deel uit van een televisieprogramma waarin de kracht van muziek wordt gevierd (Máxima is op dat moment erevoorzitter van Méér Muziek in de Klas) en waaraan diverse Nederlandse artiesten meewerken. De muziek voor het nieuwe duet - Astor Piazzolla's Adiós Nonino en Ariel Ramírez' Alfonsina y el mar - wordt live uitgevoerd door bandoneonist Carel Kraayenhof, samen met musici Juan Pablo Dobal en Douwe Eisses en zangeres Izaline Calister.
 

Tijdens 50 Jahre Hans van Manen, een gala ter gelegenheid van Van Manens 50-jarige verbintenis met het Duitse Ballett am Rhein, ontvangt Van Manen op 6 november 2021 uit handen van artistiek directeur Christoph Meyer een erelidmaatschap van het gezelschap. In 1971 creëerde Van Manen Keep Going, zijn eerste werk voor Ballett am Rhein en tevens zijn eerste werk voor een buitenlands gezelschap. Sindsdien heeft Ballett am Rhein 22 werken van Van Manen op het repertoire genomen. De Amerikaanse filmmaker Daisy Long heeft ter gelegenheid van het gouden jubileum een filmportret van Van Manen gemaakt - aangevuld met archiefmateriaal uit het Theatermuseum Düsseldorf - dat tijdens het gala wordt vertoond. Een uitgebreid laudatio wordt uitgesproken door Van Manens goede vriend Martin Schläpfer, choreograaf en tussen 2009 en 2020 artistiek directeur van Ballett am Rhein.

Wanneer Olga Smirnova, prima ballerina van het Bolsjoj Ballet in Moskou, in maart 2022 - na haar felle kritiek op de Russische invasie in Oekraïne - de overstap naar Het Nationale Ballet maakt, doet ze dat mede om met Van Manen te kunnen werken. Smirnova: "Diana Vishneva, die ik zeer bewonder, heeft zijn ballet Live gedanst en ik herinnerde mij hoe geweldig zij het vond om met hem te werken." Kort na de eerste repetities met Van Manen zegt Smirnova enthousiast "hoe ongelooflijk precies hij is qua stijl en passen, terwijl je tegelijkertijd alle ruimte krijgt om je eigen invulling aan zijn balletten te geven". 

In mei en juni 2022 staat Het Nationale Ballet uitgebreid stil bij Hans van Manens 90ste verjaardag. In mei vindt een landelijke tournee plaats van Hans van Manen 90, bestaande uit zijn balletten Metaforen, Concertante en Grosse Fuge. In juni vindt voor de tweede keer een uitgebreid Hans van Manen Festival plaats, waarbij Het Nationale Ballet, de Junior Company van Het Nationale Ballet, Nederlands Dans Theater 1 en 2, Introdans, het Wiener Staatsballett, Ballett am Rhein en het Stuttgarter Ballett in drie weken tijd in totaal 19 werken van de meesterchoreograaf dansen.

Bij uitgeverij Hannibal verschijnt op 17 juni 2022 Dance in close-up, een fotoboek waarin Erwin Olaf – vanuit het principe ‘the devil is in the detail’ – in circa 45 foto’s inzoomt op de details die een Van Manen-ballet tot een Van Manen-ballet maken. Het boek is in nauwe samenwerking met Van Manen en Rachel Beaujean tot stand gekomen, met een groot aantal dansers van Het Nationale Ballet als model. De foto’s zijn van 19 juni t/m 24 juli 2022 tevens te zien in Galerie Ron Mandos in Amsterdam. De NOS zendt in dezelfde maand en onder dezelfde titel een vijfdelige televisiedocumentaire uit, waarin Olaf en Van Manen tijdens de fotosessies worden gevolgd.

Kort na de verschijning van Olafs boek gaat, op 25 juni 2022, tijdens Cinedans FEST Just Dance the Steps in première, een documentaire waarvoor filmregisseur Willem Aerts Van Manen vijf jaar lang volgde. De documentaire is inmiddels tweemaal uitgezonden door AVROTROS, en ook in een langere versie uitgebracht. Op dedocupdate.com oordeelt een blogger: "Van Manen staat midden in het leven, dat voor hem onlosmakelijk met dans en choreografieën is verbonden. Hij dirigeert, stimuleert en corrigeert nog altijd als vanouds. Een veeleisende man, zoveel is duidelijk, volledig in z’n element (..) 

Prof. dr. Gabriele Klein is per juni 2022 benoemd tot bijzonder hoogleraar Ballet en Dans, op de Hans van Manen-leerstoel, aan de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam (UvA). De nieuwe leerstoel is mede op initaitief van Nationale Opera & Ballet ingesteld. Klein is de eerste hoogleraar in Nederland op het terrein van ballet en dans. Zij combineert de leerstoel aan de UvA met haar hoogleraarschap aan de Universität Hamburg.

In oktober 2022 wordt Van Manen in New York met een daverend applaus bejubeld tijdens het Amerikaanse Fall for Dance Festival. In een tot tweemaal toe uitverkocht New York City Center weten eerste solisten van Het Nationale Ballet Maia Makhateli, Olga Smirnova, Constantine Allen en Jakob Feyferlik het publiek te betoveren met een vlekkeloze uitvoering van Van Manens Variations for Two Couples. Broadway World schrijft: "The two couples, with their exquisite partnering, performed the classic dance impeccably with its fascinating romantic and playful elements. It was a joy to witness ballet at it's best with Dutch National Ballet's signature grace and style." En CriticalDance oordeelt: "A finely-crafted, crystalline little ballet that was very well danced by all four of its dancers (..) Van Manen is now 90, and his prolific body of work is well-recognized in Europe. It’s long overdue for his simple but pristine dances to be featured in programs by American companies."

Op 9 juni 2023 verschijnt bij uitgeverij Prometheus de nieuwe biografie van Hans van Manen, Gelukskind, geschreven door auteur en slavist Sjeng Scheijen, die eerder onder meer indruk maakte met zijn standaardwerk over Sergej Diaghilev. Scheijen had exclusieve toegang tot het archief van Van Manen en sprak uitgebreid met de choreograaf, zijn vrienden en geliefden, en met kunstenaars en dansers met wie Van Manen werkte. Christiaan Weijts bespreekt de biografie in De Groene Amsterdammer: "Kleurrijk, eigenzinnig en bezield: Sjeng Scheijen geeft Hans van Manen de biografie die hij verdient (..) 

Het Duitse tijdschrift tanz heeft een Lifetime Achievement Award ingesteld, en bij de eerste toekenning meteen twee winnaars aangewezen: John Neumeier (die 51 jaar lang het Hamburg Ballett leidde) en Hans van Manen. Het tijdschrift noemt Van Manen "een van de meest vooraanstaande choreografen van onze tijd" en schrijft voorts: "Hans van Manen heeft het klassieke ballet gemoderniseerd, verfijnd en in een elegante hedendaagse vorm gegoten. Hij wordt geëerd om zijn prachtige, onvergelijkbare creaties, om de minimalistische verhalen met maximale impact waarmee hij de Europese dans heeft vernieuwd."

Naast zijn carrière als choreograaf heeft Van Manen in de periode 1980-1990 een beperkt maar zorgvuldig gecomponeerd fotografisch oeuvre opgebouwd. In november 2024 heeft hij 86 foto’s uit dit oeuvre aan het Rijksmuseum geschonken. “Niet omdat hij”, zoals de Volkskrant schreef, “van plan is om binnenkort dood te gaan”, maar wel omdat de 92-jarige choreograaf en zijn echtgenoot Henk van Dijk de (her)bestemming van hun waardevolle kunstcollectie nu al goed geregeld willen hebben. Van Manen portretteerde vooral dansers en (ander) mannelijk naakt. Net als voor zijn choreografieën geldt, kenmerken ook zijn foto’s zich door de ogenschijnlijke eenvoud van de compositie, waarbij het vatten van schoonheid hoofdzaak was. Nauwkeurig gestileerd, altijd op het vierkante formaat van het 6 x 6 negatief en altijd perfect afgedrukt.