Achter de schermen: de monteurs

Werken met machines en techniek is voor Oscar en Rusiyan niet nieuw. Oscar: “Ik werkte eerst in de scheepsbouw, heel anders dan werken bij Nationale Opera & Ballet. Het is hier veel interessanter, want doordat er veel verschillende projecten zijn, is er altijd wel iets nieuws te doen of te ontdekken. Het is een feest om in de culturele sector te mogen werken.” Ook Rusiyan is erg te spreken over zijn werk: “Ik werkte eerst in Bulgarije, in de machinebouw. Hier maakten we vaak constructies voor opera. Mensen onderschatten vaak hoeveel er aan een voorstelling voorafgaat, je schrikt soms als je ziet hoeveel mankracht erachter zit. Dit wekte mijn interesse. Daarom wist ik, toen ik twee jaar geleden naar Nederland kwam, zeker dat ik wilde werken bij een theater. En het werk hier overstijgt zelfs mijn verwachtingen!”

Creativiteit en innovatie

Binnen de afdeling Onderhoud Theatertechniek werkt een team van ongeveer elf mensen aan de constructies die bewegen op en om het podium van Nationale Opera & Ballet. Rusiyan: “Binnen ons team werken mensen met verschillende talenten. Sommigen hebben meer affiniteit met techniek, terwijl wij ons bijvoorbeeld meer bezighouden met machinebouw.” Deze verschillen maken het team sterk en inzetbaar voor veel projecten. Rusiyan: “Wat dit werk zo bijzonder maakt, is de creativiteit en innovativiteit die erbij komt kijken. We maken constructies die nog nooit eerder zijn gecreëerd! Zoals het luik dat zorgt dat wij zowel rekwisieten als artiesten kunnen laten verdwijnen en verschijnen op het podium. Dat was nog nooit op deze manier gemaakt.” Alle projecten waar de monteurs aan werken, ook de zelfbedachte constructies, worden vastgelegd op papier; van elk bouwwerk wordt een risico-onderzoek en technische documentatie gemaakt. Zo weten andere monteurs precies hoe ze moeten omgaan met de machine en wat er moet gebeuren als er iets kapotgaat. 

Realistische dromen

Het proces van het bouwen van een constructie begint met een overleg. Het artistieke team van een productie komt met een idee en vertelt dit in detail aan het ontwerp team, zij overleggen met de monteurs, die op hun beurt de mogelijkheden bespreken en bekijken hoe ze het idee op een verantwoorde manier kunnen realiseren. Het uiteindelijke plan brengen ze terug naar het ontwerp team. Als het oorspronkelijke idee erg is aangepast, proberen ze samen tot een compromis te komen. Rusiyan: “Belangrijk is de taal die je gebruikt tijdens zo’n gesprek. Een machine moet veilig gebruikt kunnen worden, maar je wilt de creatieve gedachtegang van het artistieke team niet tegenhouden. Wij moeten ervoor zorgen dat hun dromen realistisch zijn."

Safety first

Ook tijdens de voorbereidingen van de opera Animal Farm werden de monteurs uitgedaagd om de veiligheid te bewaren. Oscar: “Een voorbeeld is de vleesmachine die gebruikt werd op het toneel. Deze constructie bracht risico’s met zich mee: wat als iemand tijdens de voorstelling per ongeluk vast zou komen te zitten met een hand of een mouw?” Rusiyan: “We moesten een grens trekken: de vleesmachine mocht worden gebruikt, maar mocht niet via een computer van een afstand aangezet worden, zodat de artiesten op het podium niet voor verrassingen zouden komen te staan. Ook moest er een stopknop op zitten. In ons werk sluiten we veel compromissen, maar nooit op het gebied van veiligheid.”

Om de risico’s zoveel mogelijk te beperken, wordt elke mogelijke uitkomst overwogen. De monteurs stellen dan ook constant de vraag: wat als? Oscar: “Tijdens het werken aan de constructies moet iedereen zich houden aan vooraf opgestelde veiligheidsregels." Die regels proberen de artistieke teams soms te omzeilen om hun visie waar te maken. Wij houden ze dan tegen, om te zorgen dat we de veiligheid bewaren. Want iemand over het toneel laten zweven, een ronddraaiende tafel of een vleesmachine maken is een geweldig idee, maar het moet wel veilig blijven voor de dansers en zangers. 

Probleemoplossend werk

Naast het creëren van nieuwe constructies, houden Oscar en Rusiyan zich ook bezig met het repareren van kapotte machines. Er kunnen zich twee situaties voordoen. In de eerste situatie is de machine kapot. Oscar: “Als een machine stuk gaat, moeten we in detail bekijken hoe dit is gebeurd. Want als er bij één machine iets kapot is gegaan, kan dat ook bij een andere machine gebeuren.” In de tweede situatie heeft een machine onderhoud nodig vóórdat hij kapotgaat. Rusiyan: “Dit noem je ook wel preventief onderhoud en dit zijn de projecten waar we ons het meest mee bezig houden. Elke machine heeft een tijdslimiet waarbinnen onderdelen vervangen en uitgetest moeten worden. Zowel het vervangen als het uittesten moet elk jaar gebeuren. Een kabel die één ton hoort te tillen testen we met anderhalve ton, ook al is er berekend dat deze wel tien ton kan hebben voordat hij breekt. Zo weten we écht zeker dat hij goed werkt en dus veilig is. The show must go on, but in a safe way. Dat is ons motto, en hier houden we ons ook echt aan."

Tekst: Meren Rutten