Kleine zaal voor grote plannen

Hoewel de Boekmanzaal lang door de gemeente is gebruikt voor ceremoniële activiteiten, was hij bij de oplevering in 1986 bedoeld voor Nationale Opera & Ballet (NO&B). Er zitten zelfs kleedkamers onder. De zaal krijgt nu zijn oorspronkelijke functie terug en wordt grondig verbouwd om vanaf de start van het nieuwe seizoen gebruikt te worden als kleine zaal: Studio Boekman.

Roos Bernelot Moens (hoofd afdeling Fondsenwerving & Relatiebeheer): “Dat was een langgekoesterde wens. Toen we in 2018 de zaal van de gemeente toegezegd kregen, zijn we meteen begonnen met het werven van fondsen voor de verbouwing van deze zaal en de voorfoyer. Want hoewel het pand van gemeente is, betalen wij zelf voor de renovatie. Daardoor kan NO&B ook bepalen aan welke duurzaamheidseisen de nieuwe zaal moet voldoen.”

‘De zaal moet toegankelijk zijn voor iedereen, zowel letterlijk als figuurlijk’

Het doel is de zaal en de voorfoyer zo duurzaam mogelijk te renoveren én te exploiteren. Bernelot Moens: “We willen de zaal voor allerlei activiteiten en doelgroepen gebruiken. In Studio Boekman zal ruimte zijn voor experiment, jong talent en educatie. Diversiteit en inclusie zijn een van onze speerpunten, dus we vinden het belangrijk dat deze zaal toegankelijk is voor iedereen. We willen drempels verlagen, zowel letterlijk als figuurlijk.”

Duurzaam verbouwen

Bij de verbouwing wordt natuurlijk gelet op theatertechnische aspecten als akoestiek en verlichting, maar ook op het besparen van energie, hergebruik van bestaande materialen en het gebruik van duurzame grondstoffen. De concrete duurzaamheidseisen komen uit de BREEAM-certificeringsmethode, die NO&B als basis voor haar duurzaamheidstrategie gebruikt.

‘Hoe meer je kunt doen in dezelfde ruimte, hoe duurzamer’

Duurzaamheidscoördinator Julie Fuchs: “Hoe meer je kunt doen in dezelfde ruimte, hoe duurzamer. Flexibiliteit was dus een belangrijk uitgangspunt. Daarom wordt het een vlakke vloerzaal met een inschuifbare tribune, zodat we voor zowel zittend als staand publiek kunnen programmeren. Ook komen er scheidingswanden waarmee de zaal groter of kleiner kan worden gemaakt.”

Fuchs vertelt verder dat de bestaande houten vloer zal worden hergebruikt en dat er wordt gekeken of er nog materialen uit de opslag kunnen worden hergebruikt.

Meer doen met minder

Projectleider verbouwingen Tony Hofman vindt dat duurzaamheid niet alleen in de praktische uitwerking moet zitten, maar ook tussen de oren. “De mindset moet naar: meer doen met minder. In onze grote zaal hebben we bijvoorbeeld voorzieningen van een zeer hoog niveau, zowel voor het publiek als de artiesten en onze eigen medewerkers. Dat niveau zal bij Studio Boekman anders zijn. Zo hebben we hier minder lampen, dus zullen we misschien af te toe wat moeten bijhuren. Ook zal de kleedruimte multifunctioneel zijn: de ene keer zit er iemand te strijken, de andere keer zit er een regisseur met een laptop. Dat vraagt dus ook wat aanpassing van de creatieve teams.”

‘De mindset moet van overvloed naar precies genoeg’

Volgens Hofman gaat het bij de verbouwing continu om het maken van de juiste afwegingen: “We willen we het gebruik van tropisch hardhout bijvoorbeeld zoveel mogelijk vermijden, maar de ideale geluidwerende deuren die we nodig hebben, zijn van een bepaald merk dat misschien hardhout gebruikt dat niet aan onze eisen voldoet. Daar kunnen we dan niet omheen. De architect wilde echter ook alle kozijnen in gecertificeerd meranti – een tropische hardhoutsoort – laten uitvoeren. Daar hebben we een stokje voor gestoken. Die kozijnen kunnen namelijk prima van bijvoorbeeld Europees grenen zijn.” 

Zonnepanelen en regenwater

Ook voor duurzame plannen in de verdere toekomst worden al voorbereidingen getroffen. Hofman: “Op het platte dak van de nieuwe zaal zouden we graag zonnepanelen leggen. We zijn de exacte mogelijkheden nog aan het inventariseren, maar leggen wel alvast de leidingen aan, zodat we later geen plafonds open hoeven te breken.”

Datzelfde geldt voor leidingen voor zogeheten ‘grijs water’. Hofman: “We willen ons drinkwatergebruik terugdringen en zijn aan het onderzoeken of we regenwater kunnen gebruiken voor het doorspoelen van de wc’s. Je hebt dan wel een opslag voor dat regenwater nodig én je moet een nieuw leidingnetwerk aanleggen. Omdat we nu toch aan het verbouwen zijn, willen we die leidingen graag meteen aanleggen. Uiteraard in overleg met de gemeente, de eigenaar van het pand. Gelukkig heeft die zelf ook vermindering van drinkwatergebruik als speerpunt. De provincie is ook groot voorstander en heeft speciale subsidieregelingen waarvoor wij ook een aanvraag doen.”

‘We onderzoeken of we regenwater kunnen gebruiken voor het doorspoelen van de wc’s’

Bernelot Moens: “Die subsidies zijn voor ons overigens een goede extra stimulans om nog beter na te denken over verduurzamingen. Andersom draagt duurzaamheid ook bij aan meer kansen voor fondsenwerving. Steeds meer donateurs geven met een ‘groene bril’: ze stellen duurzaamheid als voorwaarde voor hun steun. Een goede ontwikkeling, vinden wij.”

Emanuel Boekman 

Studio Boekman – voorheen de Boekmanzaal – is vernoemd naar Emanuel Boekman, een vooroorlogse, Joodse wethouder van cultuur. Boekman vond het belangrijk dat kunst en cultuur breed toegankelijk waren en zag daarin een actieve rol voor de overheid weggelegd. Bernelot Moens: “Juist op deze plek, tussen het stadhuis en ons theater in, én in de oude Jodenbuurt van Amsterdam, is het belangrijk om zijn nalatenschap te eren.”

Tekst: Anne Havelaar